Sự xuất hiện của máy móc hiện đại có độ chính xác cao đã cách mạng hoá sản xuất đồng hồ cơ, và nó cũng “phá huỷ" nhiều điều.

Khoảng vài thập niên trước, việc sửa chữa một chiếc ô tô không hề dễ, thậm chí tìm được những người có thể sửa chữa cũng không phải điều đơn giản. Có những linh kiện không hề sẵn để có thể thay thế vào bộ phận bị hỏng hóc và người thợ phải tự “chế” ra một sản phẩm thay thế từ miếng kim loại thô sơ.

Đó là những gì các nhà sản xuất đồng hồ truyền thống đã từng phải làm. Bởi vì có các linh kiện sẽ không thể tạo được ra với độ chính xác cao nếu duy trì số lượng lớn. Điều đó có nghĩa là nếu một linh kiện bị hỏng sẽ không có cái tương tự giống hệt để thay vào, mà các thợ đồng hồ phải tự mình tạo ra một linh kiện gần giống thế.

Hiện tại, nhờ vào sự có mặt của máy móc hiện đại, quy trình sản xuất đồng hồ đã có diện mạo mới. Những chiếc đồng hồ cơ hiện đại được sản xuất với chi phí ít tốn kém hơn nên giá thành cũng rẻ hơn, dễ sửa chữa hơn, hoạt động ổn định và chính xác hơn. Đó rõ ràng là một điều đáng ăn mừng. Nhưng có điều gì phải lăn tăn ở đây?

Nếu bạn còn nhớ đến đồng hồ quartz, những chiếc đồng hồ này hoạt động ổn định, thậm chí rất chính xác, nhưng bởi vì giá quá rẻ nên người ta không buồn sửa chữa nếu có hỏng hóc xảy ra. Người ta chỉ cần vứt bỏ và mua một chiếc mới là xong. Và đó cũng là nguyên nhân dẫn đến một giai đoạn được gọi là khủng hoảng đồng hồ quartz diễn ra vào những năm 1970 đến đầu những năm 1980, đã có tác động tiêu cực đến ngành chế tạo đồng hồ cơ (phần lớn là Thụy Sĩ).

Bây giờ là thời đại của những chiếc đồng hồ cơ đại diện cho tính sang trọng độc quyền

Tuy nhiên, một số người có tầm nhìn tiên phong, bao gồm Jean-Claude Biver (Blancpain), Gerd-Rüdiger Lang (Chronoswiss), Svend Andersen và Vincent Calabrese (đồng sáng lập AHCI ), cho rằng đồng hồ cơ vẫn còn một vị trí quan trọng về mặt phát triển kinh tế trên thế giới. Bởi vậy, vào cuối những năm 1980, đồng hồ cơ đã được chuyển đổi từ chức năng chủ yếu là máy đo thời gian sang chủ yếu là đồ trang sức xa xỉ mà nam giới có thể (và sẽ) đeo.

Và trong những thập kỷ tiếp theo, nhiều thương hiệu không còn hoạt động đã được hồi sinh, đồng thời những thương hiệu hấp hối, bị tê liệt bởi cuộc khủng hoảng đồng hồ quartz đã phát triển mạnh mẽ.

Các thương hiệu đồng hồ haute horlogerie lớn đã không còn xem là họ kinh doanh máy đếm thời gian, mà với họ, đồng hồ là sản phẩm xa xỉ, mang tính độc quyền. Chúng ta có thể nhìn thấy điều này đã tạo ra lợi nhuận béo bở tới nhường nào trong nền kinh tế. Xuất khẩu đồng hồ Thụy Sĩ tăng trưởng mạnh kể từ năm 1990

Ưu và nhược điểm của sản xuất hàng loạt

Các tập đoàn xa xỉ lớn như Richemont và LVMH, và Tập đoàn Swatch đã tích cực xây dựng một đế chế riêng, quy tụ nhiều thương hiệu đồng hồ nhỏ lẻ. Kết quả có thể thấy ngay được, là việc sản xuất đồng hồ dần chuyển sang hướng nội bộ.

Hơn hết, Trung Quốc được xem là một “thế giới mới" gồm những khách hàng tiềm năng giàu có, lại có khao khát sở hữu các sản phẩm từ các thương hiệu cao cấp châu Âu.

Nhược điểm của sản xuất quy mô lớn là đòi hỏi đầu tư lớn. Ưu điểm là một khi đã thiết lập các cơ sở sản xuất cố định, chi phí gia tăng để tăng sản lượng, tức là sản xuất nhiều đồng hồ hơn, nó sẽ hoá thành nhỏ.

Vì vậy, các thương hiệu đồng hồ hiện đang hoạt động chuyên nghiệp, được hỗ trợ về mặt tài chính để liên tục tăng sản lượng (và lợi nhuận), liên tục đẩy mạnh sản xuất. Không có gì đáng ngạc nhiên khi dù các chu kỳ bùng nổ và suy thoái diễn ra sau đó, nhưng sự phát triển của các thương hiệu vẫn tăng mạnh.

Độc quyền là gì?

Điều được xem là sang trọng thật sự chính là tính độc quyền của sản phẩm. Một sản phẩm sang trọng là thứ bạn không cần đến, nhưng vẫn muốn có. Còn sang trọng độc quyền là sản phẩm dù bạn không cần đến, muốn có, nhưng lại khó để sở hữu bởi vì một yếu tố được gọi là “hiếm có".

Nhưng các thương hiệu đồng hồ lớn đã tạo ra các sản phẩm xa xỉ cho thị trường đại chúng hơn là các sản phẩm sang trọng độc quyền; tuy nhiên, họ đã cố gắng để giữ được mức lợi nhuận béo bở bằng cách đơn giản, là tạo ra nhận thức về tính độc quyền và hiếm có thông qua hoạt động tiếp thị thông minh. Điều đó phải đi cùng sự kiểm soát chặt chẽ (độc quyền và không cạnh tranh) đối với giá của đồng hồ chính hãng được bán bởi các nhà bán lẻ của họ.

Có thay đổi

Nhóm khách hàng quan trọng: những nhà sưu tập có hiểu biết tương đối, dù có số lượng ít, lại có gu riêng khi mua đồng hồ. Họ mua đồng hồ dựa trên chất lượng của đồng hồ thay vì hiệu quả tiếp thị của thương hiệu.

Còn những khách hàng đại chúng, phần lớn mua đồng hồ sẽ bị ảnh hưởng nhiều bởi cảm quan về thương hiệu, hơn là chất lượng thực tế của một chiếc đồng hồ cụ thể. Trước tiên, họ chọn thương hiệu phù hợp với họ, một thương hiệu khiến họ tin tưởng, sau đó chọn mẫu từ thương hiệu mà họ thích.

Thương hiệu trở nên quan trọng hơn đồng hồ vì thị trường đại chúng không biết hoặc không quan tâm điều gì tạo nên một chiếc đồng hồ tốt.

Đồng hồ cao cấp độc quyền hiện nay

Trong quá khứ, đồng hồ cơ cực kỳ đắt và rất hiếm bởi vì mỗi bộ phận về cơ bản đều được làm thủ công bởi một nghệ nhân cực kỳ tài năng.

Sau đó là giai đoạn sản xuất hàng loạt, ngành công nghiệp đồng hồ Thụy Sĩ đã sao chép từ ngành công nghiệp của người Mỹ, khiến đồng hồ có giá cả phải chăng phù hợp cho tất cả mọi người. Đồng hồ trở thành công cụ cho biết thời gian phổ biến. Sau đó, cuộc khủng hoảng đồng hồ quartz kéo theo sự tái sinh của đồng hồ cơ truyền thống như một món đồ xa xỉ thay vì một công cụ.

Thực tế là những người thợ đồng hồ lành nghề phải lắp ráp và điều chỉnh vô số thành phần tương tác cực nhỏ có độ chính xác cao.

Ngay cả những chiếc đồng hồ trông như một sản phẩm từ thời đại không gian của Urwerk và MB&F cũng có các bộ máy cơ học truyền thống bên trong mà Abraham-Louis Breguet nếu có cơ hội nhìn thấy cũng sẽ dễ dàng nhận ra

Mặc dù quy trình sản xuất có độ chính xác cao vừa giúp giảm đáng kể giá của từng bộ phận vừa giúp các bộ phận có thể thay thế cho nhau dễ dàng, nhưng nó cũng đã loại bỏ nhiều (nếu không muốn nói là hầu hết) các kỹ năng cần thiết để trở thành một thợ đồng hồ thực thụ thay vì một thợ lắp ráp linh kiện đồng hồ. Sản xuất đồng hồ hiện đại về cơ bản chỉ là một dây chuyền lắp ráp băng chuyền thu nhỏ không khác gì dây chuyền sản xuất ô tô.

Chỉ là những đường cong tròn, không phải một góc bên trong có trong Calibre 31-260 PS QL của Patek Philippe là điểm hoàn thiện xuất sắc

Tầm quan trọng của việc hoàn thiện thủ công

Một chiếc đồng hồ cơ hiện đại từ nhiều thương hiệu lớn (và hầu hết là thương hiệu ở quy mô nhỏ) không chứa nhiều linh kiện được xử lý bởi kỹ thuật thủ công cao vì vấn đề giá cả. Nhưng đó không phải là điều quá tệ hại: Họ chấp nhận đánh đổi sản xuất hàng loạt với độ chính xác cao, thay vì tạo ra các linh kiện thủ công riêng lẻ để đạt được mức chi phí thấp, bền bỉ hơn, chính xác hơn của đồng hồ cũng như chi chi phí sửa chữa và dịch vụ giảm xuống.

Chính nhờ sự hoàn thiện thủ công đẹp mắt mà các thương hiệu cao cấp có thể biện minh cho giá sản phẩm của mình (cũng như tỷ suất lợi nhuận). Thép phẳng được đánh bóng đen, góc cạnh được đánh bóng như gương, vân guilloche và vân sóng Geneva đều là những dấu hiệu rõ ràng mà chúng ta có thể nhìn thấy (đặc biệt là dưới kính lúp) thể hiện tài năng của một người nghệ nhân, cũng như điểm đặc biệt của đồng hồ cơ.

Vân sóng Geneva

Trong khi chúng trông có vẻ như một hình ảnh ba chiều, sóng Geneva được thực hiện bằng tay sẽ phải phẳng khi chạm vào, bởi độ sâu là ảo ảnh được tạo ra bởi các đường cong mảnh trên bề mặt. 

Hãy thử một lần để ngón tay lướt nhẹ lên phần bề mặt kim loại có vân sóng Geneva mà Philippe Dufour đã tạo ra, bạn sẽ vô cùng kinh ngạc bởi nhìn bằng mắt chúng trông rất sâu, nhưng cảm giác khi đầu ngón tay chạm tới thì chúng không tồn tại.

Sóng Geneva nhìn ba chiều (nhưng phẳng) trên bộ máy của Philippe Dufour Simplicity

Sóng Geneva mà chúng ta thấy hiện nay trên phần lớn đồng hồ của các thương hiệu được sản xuất bằng máy. Và chúng trông có dạng ba chiều bởi vì chúng: trong hầu hết các trường hợp, bạn có thể cảm nhận được các đường kẻ dưới ngón tay của mình.

Guilloche

Khắc guilloche thủ công trên kim loại, để lại một đường gờ sắc như dao cạo, sẽ bắt sáng và thu hút mắt nhìn. Guilloche được dập bằng máy không hoàn toàn có thể tạo ra đường gờ sắc nét đó, vì vậy nó không bắt mắt theo cách tương tự. Có một lý do các thương hiệu như Breguet vẫn trung thành tạo ra mặt số guilloche thủ công là vì đắt tiền (thường là các kỹ năng và kỹ thuật truyền thống) và tạo ra kết quả tốt hơn nhưng chỉ được đánh giá cao bởi những nhà sưu tập có đầy đủ thông tin.

Đánh bóng đen/đánh bóng gương

Thép phẳng có thể được đánh bóng bằng tay ở mức độ cao đến mức được gọi là đánh bóng đen (còn được gọi là đánh bóng gương). Lý do cho thuật ngữ “đen” là bề mặt phẳng hoàn hảo và không có tì vết/trầy xước đến mức khi cầm nghiêng, TẤT CẢ ánh sáng từ bề mặt của nó bị phản xạ ra khỏi mắt khiến nó có màu đen. Bất kỳ vết trầy xước nhỏ nào cũng có thể nhìn thấy rõ ràng dưới dạng một vạch sáng trên một bề mặt tối.

Mặc dù các bộ phận bằng thép được gia công có độ chính xác cao có thể trông phẳng và được đánh bóng bằng mắt thường, nhưng luôn có những điểm không hoàn hảo từ quá trình gia công và đánh bóng bắt ánh sáng. 

Chi tiết mặt số tinh tế của chiếc Jean Daniel Nicolas Two-Minute Tourbillon của ông Daniel Roth. Cầu nối tourbillon được đánh bóng màu đen với các góc bên trong sắc nét của đồng hồ Jean Daniel Nicolas Two-Minute Tourbillon

Bề mặt càng lớn, quá trình đánh bóng đen càng khó khăn theo cấp số nhân. Và bạn không thể cứ tiếp tục cho đến khi bạn làm đúng: nếu bạn không đạt được sự hoàn hảo đủ nhanh, linh kiện này sẽ trở nên quá mỏng để có thể sử dụng và bạn phải bắt đầu lại.

Đánh bóng màu đen thực sự (không chỉ là đánh bóng đẹp) cần có thời gian và kỹ năng tuyệt vời và là dấu hiệu rõ ràng về trình độ hoàn thiện thủ công cao.

Anglage 

Đây là một thuật ngữ khi đề cập đến tính hoàn thiện của đồng hồ. Nó mô tả một góc vát nghiêng. Anglage là một cạnh được mài bóng, vát. Cắt góc bằng tay là một kỹ thuật cực kỳ tốn nhiều công sức. Cạnh của một bộ phận thép phẳng được dũa bằng tay bằng một máy vát cạnh thông thường và sau đó cạnh đã vát được đem đi đánh bóng bằng tay.

Việc tạo góc nghiêng bằng tay đặt ra một số thách thức:

1. Làm cho mép vát đều đặn để nó không dày hơn và mỏng hơn dọc theo đường vẽ.

2. Đảm bảo rằng kích thước của mặt vát trên một thành phần phù hợp với mặt vát trên các thành phần liền kề hoặc gần đó.

3. Giũa và đánh bóng các góc bên trong: với một góc bên trong sắc nét, rất khó để dũa và đánh bóng phần cuối của một dòng mà không tạo ra bất lợi cho phần đầu của dòng tiếp theo

Và chính vì những góc bên trong đó rất khó thực hiện bằng tay nên chúng (hoặc chính xác hơn là) được cố ý đưa vào các chuyển động hoàn thiện bằng tay để làm nổi bật kỹ năng của người thợ đồng hồ.

Máy CNC có thể tạo ra một đường vát hoàn hảo xung quanh một bộ phận mà sau đó có thể được đánh bóng bằng máy hoặc đánh bóng bằng tay, nhưng vì dụng cụ cắt giống như một chiếc dũa tròn nhỏ nên nó không thể tạo ra một góc sắc nét bên trong. Hiện tại, điều đó chỉ có thể được thực hiện bằng tay với một công cụ phẳng nhỏ.

Và điều đó rất mất thời gian và tốn kém, đó là lý do tại sao các góc bên trong sắc nét hầu như đã biến mất khỏi các bộ máy thông thường của hầu hết các thương hiệu lớn - thậm chí một số trong số đó (trong quá khứ) đã từng được biết đến với khả năng hoàn thiện thủ công.

Bây giờ phần lớn chúng ta sẽ bắt gặp các góc bo tròn. Điều này nhanh hơn, rẻ hơn và thực tế là ít ai để ý, hoặc không đủ kiến thức để nhận ra. Rốt cuộc, các thương hiệu lớn hiện đang bán số lượng lớn đồng hồ sản xuất hàng loạt cho những người tương đối ít kiến thức, những người đang mua đồng hồ vì tên tuổi thương hiệu hơn là đồng hồ. 

Các thương hiệu lớn hiện đang tạo ra những chiếc đồng hồ cơ “truyền thống” đẹp, đáng tin cậy và tương đối chính xác, nhưng công việc thủ công mà nhiều người trong chúng ta đánh giá cao đang biến mất. Những thợ đồng hồ và thợ thủ công có tay nghề cao rất hiếm và đắt đỏ: không có đủ để tạo ra số lượng lớn đồng hồ đẹp hiện đang được bán, và ngay cả khi họ được đào tạo nhiều hơn thì giá đồng hồ cũng sẽ tăng lên.

Ngoại lệ khác biệt

Khi các thương hiệu lớn bỏ qua tính thủ công, vẫn còn một lượng nhỏ đang phát triển hết sức mạnh mẽ - những thương hiệu đồng hồ độc lập có cam kết riêng về các bộ máy được hoàn thiện thủ công truyền thống.

Kỹ thuật hoàn thiện thủ công bậc nhất, đặc biệt là góc cạnh, không hề chết đi, nó chỉ khó tìm hơn: hãy xem kỹ bộ máy của những người thợ độc lập như Philippe Dufour, Kari Voutilainen, Romain Gauthier, Greubel Forsey, Akrivia, John McGonigle/Oileán, Jean Daniel Nicolas, và Raul Pagès,... và bạn sẽ tìm thấy những bức ảnh đẹp với nhiều góc bên trong sắc nét. 

Kiến thức