Kees Engelbarts có thể không phải là cái tên quen thuộc với hầu hết mọi người. Tuy nhiên, những ai đam mê thế giới của những nghệ nhân chế tác đồng hồ độc lập không nên bỏ qua Kees Engelbarts. Bắt đầu từ một thợ khắc đến từ Hà Lan, Kees Engelbarts đã chuyển mình đến với Geneva để đi tìm đam mê hiện tại. Engelbarts là một thợ làm đồng hồ độc lập, có tinh thần tự do với trí tưởng tượng sống động và tài năng khắc khiến đồng hồ của ông tiệm cận đến đến những tác phẩm nghệ thuật hơn là những chiếc đồng hồ được chế tác bởi máy CNC công nghiệp. Kees Engelbarts đã từng thẳng thắn chia sẻ mình không phải là một thợ đồng hồ: anh ấy là một thợ khắc chế tạo đồng hồ. 

Hãy cùng Gia Bảo tìm hiểu về nghệ nhân Kees Engelbarts qua đoạn phỏng vấn dưới đây!

Phóng viên (PV): Ngài có thể bắt đầu bằng cách kể cho chúng tôi một chút về cách ngài bắt đầu với nghề chạm khắc không?

KE: Tôi biết điều này nghe có vẻ lạ, nhưng lý do tôi bắt đầu chạm khắc là một cuộc thi ném bóng nước. Tôi đã giành được một huy chương mà đến một xưởng khắc gần nhà để lấy. Thợ khắc là một người đàn ông bận bịu và lúc đó tôi biết rằng mình thích nghề thủ công này. Người thợ khắc cho tôi địa chỉ đi học là một trường ở Schoonhoven, Hà Lan nên ngày hôm sau tôi đăng ký học. Buổi học khắc tay đầu tiên của tôi quả thực là một một thảm họa, dụng cụ khắc đã đâm vào tay trái của tôi và vết sẹo vẫn còn. Tuy nhiên, giáo viên của tôi nói rằng đó là một điềm tốt.

PV: Ngài đã đến trường hay tự học?

KE: Cả hai! Như tôi đã nói trước đây, tôi đã theo học ở trường Schoonhoven được bốn năm. Sau khi học xong, tôi đến "Fachhochschule für Edelstein und Schmuck Gestaltung" ở Idar-Oberstein, Đức. Tại đây tôi học 3 năm. Trong những kỳ nghỉ, tôi đã làm việc ở Geneva để kiếm tiền trang trải chi phí học tập ở Idar-Oberstein. 

Quá trình tự học bắt đầu khi tôi bắt đầu làm thợ chạm khắc, tôi nhận ra rằng mình chưa học được điều gì ở trường ngoài việc chuẩn bị dụng cụ. Cần rất nhiều sự kiên trì để có để đạt được tay nghề cao để làm việc trong ngành chế tạo đồng hồ cao cấp tại Thuỵ Sĩ. Tôi nghĩ không thể học được điều này ở bất kỳ trường học nào. Tôi vẫn đang học hỏi mỗi ngày!!

PV: Ngài đã chuyển đổi sang đồng hồ chạm khắc và đồng hồ như thế nào?

KE: Nhờ có một người bạn tại Hà Lan, tôi đã có cơ hội làm những công việc liên quan đến đồng hồ. Xưởng khắc nơi tôi bắt đầu làm việc chuyên khắc đồng hồ. Đó là lần thứ hai tôi bị hấp dẫn. Ở lần này tôi bị hấp dẫn bởi sự kết hợp độc đáo giữa tính thẩm mỹ và kỹ thuật hoàn hảo mà một chiếc đồng hồ chất lượng cao cần phải có. Đó là lúc tôi bắt đầu mơ ước một ngày nào đó sẽ tự làm ra những chiếc đồng hồ của riêng mình…

PV: Điều gì khiến ngài quyết định chuyển đến Thụy Sĩ?

KE: Trong thời gian học ở Idar-Oberstein, tôi đã gặp vợ tôi, Pascale ở Geneva. Nếu học xong ở Đức, tôi có thể cần tới hai năm nữa. Tôi nghĩ rằng đã đến lúc phải thực sự bắt đầu làm việc và cũng nghĩ rằng mình đã học đủ ở Đức nên tôi quyết định chuyển đến Geneva vào năm 1994 và tìm việc làm ở đó. Tôi nhanh chóng nhận ra rằng tính cách của mình không phù hợp với công việc làm nhân viên, vì vậy tôi đã thành lập xưởng riêng của mình vào năm 1996.

PV: Dự án đầu tiên của ngài khi mới bắt đầu bước vào ngành đồng hồ là gì?

KE: Khi tôi đến Geneva, tôi đã dành ba hoặc bốn tháng để chạm khắc mà không kiếm được đồng nào. Tôi phải thử trên đồng thau để cho sếp thấy rằng tôi đủ giỏi để bắt đầu khắc đồ thật. Cuối cùng anh ấy cũng đồng ý đưa cho tôi một số chiếc đồng hồ để khắc, tất nhiên tôi bắt đầu từ những việc dễ dàng.

PV: Ngài có thể cho chúng tôi biết về một số dự án thú vị hoặc đầy thử thách hơn của bạn không?

KE: Về mặt nghệ thuật, dự án thử thách nhất là những chiếc đồng hồ của riêng tôi. Đó là những chiếc đồng hồ bắt đầu ở con số không và cuối cùng có được chiếc đồng hồ hoàn chỉnh của riêng mình. Đối với mình, nó giống như một phép thuật. 

Tất nhiên, tôi cũng đã thực hiện rất nhiều dự án đầy thử thách cho khách hàng như Platinum No. 1 cho Jaeger-leCoultre, erotic Automats cho Antoine Preziuso (nguyên mẫu) và Svend Andersen. Tôi thích các nguyên mẫu khắc và các tác phẩm độc đáo. Mỗi bản khắc có thể thú vị và đầy thử thách như bạn mong muốn. Nhưng đôi khi thử thách duy nhất là hoàn thành công việc của bạn đúng thời hạn.

PV: Ngài có thể cho chúng tôi biết một số công ty đồng hồ mà bạn đã từng làm việc không? Mẫu đồng hồ cụ thể? Dự án?

KE: Tôi làm việc (hoặc đã làm việc) cho một số thành viên AHCI, Antoine Preziuso, Svend Andersen, Philippe Dufour, Christiaan van der Klaauw, Peter Speake-Marin. Các công ty đồng hồ mà tôi từng làm việc nằm trong số những công ty khác: Jaeger-leCoultre, Franck Muller (tôi đã làm việc ở đó khoảng 2 năm), Hublot, Parmigiani, Harry Winston.

Andersen Genève Montre à Tact Only Watch 2019 với mặt số được thực hiện bởi KE.

Đồng hồ có mặt số và vỏ được chạm khắc bằng tay của Peter Speake-Marin. Kees đã làm khá nhiều nguyên mẫu cho Peter.

PV: Mokume Gane là gì?

KE: Đây là một loại hình nghệ thuật đến từ Nhật Bản đề cập đến việc sắp xếp các lớp kim loại màu khác nhau (thường lên tới 25 lớp, hơi giống bột nhão millefeuille ), sau đó được nung trong lò đến nhiệt độ nóng chảy của kim loại tan chảy trước. Một khi bạn có được khối kim loại đồng nhất vững chắc với tất cả các lớp, trò vui sẽ bắt đầu và bạn có thể làm đủ mọi thứ với nó - uốn cong, xoắn, chạm khắc và, giống như gỗ, để lộ thớ gỗ. 

Báo monochrome đã nhận xét về nghệ nhân ​​Kees Engelbarts như này: Sử dụng một con dao nhỏ hình chữ U, Engelbarts thổi sức sống vào những lớp bạc và vàng trắng xếp chồng lên nhau, khắc hình dạng ngoằn ngoèo của con rồng và lối vào hang đá nơi nó đang dần lộ diện. Mức độ chạm khắc vô song đến từng chi tiết cuối cùng của con rồng, từ những chiếc vảy xếp chồng lên nhau cho đến những chiếc bàn chân có móng vuốt sắc nhọn. Ngay cả những bàn tay mạ vàng trông giống như những cành vàng xoắn cũng là kết quả của Mokume Gane (Chiếc đồng hồ Organic Skeleton Ref. 1867).

PV: Trung bình mất bao lâu để khắc một bộ máy hoàn chỉnh? Ngài có thể giải thích cho chúng tôi các bước liên quan đến việc chuẩn bị bộ máy để khắc và bản thân các bước khắc không?

KE: Không có mức trung bình. Tất cả phụ thuộc vào bộ máy và cách trang trí. Nói chung, các bước là:

Tách rời bộ máy - Cắt tấm chính và các cầu nối (nếu đó là bộ máy có khung) - Hoàn thiện các cạnh - Cố định các bộ phận bằng một loại sáp để các chúng được giữ - Vẽ (bằng đường thô) trang trí trên bộ máy - Khắc bộ máy - Đầu tiên khắc những đường mỏng, song song với các cạnh và xung quanh các lỗ - Khắc trang trí - Cuối cùng là hoàn thiện các cạnh, dũa, vát và đánh bóng - Hoàn thiện các bề mặt - Mạ bộ máy (vàng, rhodium, bạc…)

PV: Những vật liệu nào khó gia công nhất?

KE: Đối với tôi những vật liệu khó nhất là thép không gỉ (rất cứng), bạch kim (vì cấu trúc không đều, cũng khó đánh bóng).

PV: Ngài có thể cho chúng tôi biết về dòng đồng hồ của riêng bạn không? Tất cả những tác phẩm ngài làm ra có phải là độc nhất (duy nhất) hay ngài cũng có sản xuất hàng loạt?

KE: Tất cả những chiếc đồng hồ tôi làm cho đến nay đều là độc nhất. Tôi muốn tiếp tục theo cách này, nhưng tôi không ngại việc tạo các loạt đồng hồ với số lượng nhỏ trong tương lai. Tuy nhiên, tôi muốn dành cho mỗi chiếc đồng hồ sự quan tâm mà nó cần và xứng đáng.

Phần kỹ thuật của hầu hết đồng hồ của tôi đều do anh trai tôi, Bart đảm nhận. Anh ấy là một thợ làm đồng hồ xuất sắc và đảm bảo rằng đồng hồ của tôi không chỉ đẹp khi nhìn mà còn cho biết thời gian chính xác.

Những bộ máy tôi sử dụng hầu hết là những bộ máy cổ điển mới, cũ mà tôi mua từ các thợ đồng hồ với số lượng nhỏ. Thật khó để có được bộ máy từ các nhà sản xuất vì họ chỉ muốn bán số lượng tối thiểu là một trăm chiếc.

Vỏ đồng hồ của tôi cũng được làm thủ công.

PV: Ngài đề cập đến vỏ đồng hồ của bạn được làm bằng tay. Tôi có thể tưởng tượng RẤT ít người đang tự tay làm vỏ cho đồng hồ của mình. Ngài có thể mô tả quá trình này cho chúng tôi?

KE: Thật vậy, hầu hết vỏ đồng hồ được sản xuất hàng loạt đều được chế tạo bằng máy CNC. Nó rẻ hơn và nhanh hơn.

Vì tôi chỉ tạo ra những chiếc đồng hồ độc đáo nên mọi bộ vỏ đều phải được điều chỉnh cho phù hợp với bộ máy tôi muốn sử dụng, độ dày của mặt số, v.v. Trước khi chế tạo bộ vỏ, chúng tôi phải lập một bản vẽ kỹ thuật. Mỗi chiếc đồng hồ đều được làm từ một miếng vàng hoặc bạch kim nguyên khối. Vỏ được tiện trên máy tiện và phay để có được hình dạng ban đầu. Mặt trong của vỏ phải rất chính xác để đảm bảo rằng bộ máy vừa khít. Khi chiếc vỏ đã có hình dạng cuối cùng, nó sẽ được đánh bóng. Sau đó, chúng tôi đặt những chiếc kính có khớp nối cũng như ống dùng cho núm lên dây cót vào. Tất cả nghe có vẻ khá đơn giản nhưng để thực hiện được một ca như thế này cần rất nhiều kỹ năng kỹ thuật, độ chính xác và thời gian.

PV: Ngài có thực hiện khắc tùy chỉnh cho khách hàng trên đồng hồ họ đã sở hữu không? Ngài có thể cho chúng tôi biết về một số đơn đặt hàng ngài đã nhận được không?

KE: Nếu khách hàng yêu cầu tôi cá nhân hóa đồng hồ của họ, đôi khi tôi chấp nhận, đôi khi từ chối…

Hầu hết các công ty đồng hồ đều không thích ý tưởng ai đó thay đổi sản phẩm của họ. Trong hầu hết các trường hợp, bảo hành sẽ không còn giá trị khi bạn tháo đồng hồ ra. Bạn có thể so sánh với ngành công nghiệp ô tô, nơi trước đây các nhà sản xuất ô tô không muốn các công ty khác "điều chỉnh" ô tô của họ. Hiện nay có rất nhiều hãng chuyên độ xe ô tô. Có thể trong tương lai điều này cũng sẽ xảy ra trong lĩnh vực chế tạo đồng hồ…

Tôi đã thực hiện một số sản phẩm cho khách hàng. Bạn có thể thay đổi mặt số, khắc lên bộ máy, mở mặt sau đồng hồ, khắc vỏ đồng hồ. Bạn cũng có thể khắc tên, logo hoặc quốc huy trên rotor tự động. Mọi việc đều có thể xảy ra nhưng khách hàng nên hiểu rằng việc đó đòi hỏi rất nhiều công sức…

PV: Mục tiêu trong tương lai của ngài là gì?

KE: Hạnh phúc trước hết đã!

Đối với công việc của mình, tôi muốn được tự do trong những gì mình làm. Hiện tại, là một thợ khắc độc lập, tôi làm rất nhiều việc cho các thương hiệu đồng hồ. Nhưng từ “độc lập” sai ở chỗ tôi “phụ thuộc” vào các công ty đồng hồ này giao việc cho tôi. Đó là một trong những lý do tại sao tôi muốn tự làm đồng hồ cho riêng mình. Mọi người chưa biết rõ về tôi nhưng tôi muốn thuyết phục khách hàng rằng những sản phẩm tôi làm ra là độc đáo và đặc biệt. Nếu tôi có thể kiếm sống từ những chiếc đồng hồ tôi làm ra thì điều đó thật tuyệt vời.

Phần khó khăn là mọi người quá tập trung vào thương hiệu. Trẻ em ở độ tuổi 4 hoặc 5 chỉ muốn giày Nike vì tất cả trẻ em ở trường đều có chúng. Thật không may, người lớn không khôn ngoan hơn là bao. Đôi khi họ mua đồng hồ của một thương hiệu nào đó để khoe. Cá nhân tôi không thể hiểu được những người đó. Tôi muốn làm đồng hồ cho những người hiểu được công việc của tôi và sự độc đáo của công việc đó.

Nhờ những bài báo trên tạp chí và những cuộc phỏng vấn như thế này mà tôi có thể tiếp cận được những người đó…

PV: Ngài có khắc các món đồ ngoài đồng hồ không? Nếu vậy, bạn còn làm những hạng mục nào khác?

KE: Nhẫn cưới (không đảm bảo rằng đám cưới sẽ kéo dài tới khi nó hoàn thiện), vòng tay, mặt dây chuyền, nĩa, dao, thìa…bạn có thể đặt tên cho nó.

PV: Ngài có tự mình sưu tập đồng hồ không? Nếu vậy, loại đồng hồ nào ngài quan tâm?

KE: Không, tôi quá nghèo và số tiền tôi có được dùng vào vật liệu và máy móc để tự làm đồng hồ. Tôi muốn một ngày nào đó có thể tự làm một chiếc đồng hồ thật đẹp cho mình (vợ tôi đã có một chiếc rồi).

Kiến thức

Nghệ nhân độc lập