Đồng hồ đeo tay có bộ thoát có chốt (bộ thoát phanh hãm, detent escapement) rất hiếm, chủ yếu vì chúng có cấu trúc phức tạp với nhiều quy định ngặt nghèo cũng như nhạy cảm, dễ vỡ. Nó thực sự là một thử thách, nhưng cũng là đỉnh cao trong nghệ thuật đếm thời gian chính xác, và là nguồn cảm hứng cho nhiều thợ chế tạo độc lập. Bộ thoát dạng này được phát triển trong thế kỷ 18, chủ yếu được sử dụng trong đồng hồ chronometer phục vụ lĩnh vực hàng hải. Giờ đây, detent escapement sống dậy trong thiết kế Régulateur à Détente RP1 đầy bất ngờ của người thợ đồng hồ trẻ tuổi: Raúl Pagès.

Raúl Pagès là cái tên không phải ai cũng quen thuộc. Là một chuyên gia chế tạo đồng hồ độc lập, kiêm nhà thiết kế, Raúl Pagès đã bắt đầu sự nghiệp với tư cách là một người phục chế các kiệt tác cổ điển, sau khi theo học chế tạo đồng hồ. Cụ thể, từ năm 2006, Raúl Pagès làm việc tại xưởng phục chế nổi danh của Parmigiani Fleurier - một nơi chắp cánh của nhiều nghệ nhân độc lập thành danh, bao gồm cả Kari Voutilainen.

Tại đây, Raúl Pagès làm công việc phục chế những kiệt tác đồng hồ thuộc những bộ sưu tập danh giá nhất thế giới. Đến năm 2012, Raúl Pagès đưa ra quyết định đã đến lúc bắt tay vào công cuộc chế tạo đồng hồ của riêng mình và anh đã giới thiệu tác phẩm cơ khí hình con rùa xanh Tortue Automaton, được chế tạo hoàn toàn thủ công. 

Tiếp theo vào năm 2016, Raúl Pagès giới thiệu chiếc đồng hồ đeo tay đầu tiên của mình: Soberly Onyx. Được sản xuất giới hạn 10 chiếc, Soberly Onyx là chiếc đồng hồ 3 kim cơ bản, có mặt số mã não đen tuyền. Chiếc đồng hồ thu hút sự chú ý nhờ vào sự hoàn thiện thủ công của bộ máy lên cót tay đã được tuỳ chỉnh dựa trên Cyma ébauche. Đến năm 2022, Raúl Pagès mới sở hữu bộ máy của chính mình đúng nghĩa, sau khi tự phát triển bộ máy bên trong chiếc Régulateur à Détente RP1.

Cơ chế bộ thoát phanh hãm và Giải pháp của Raúl Pagès 

Bộ thoát phanh hãm thường được xem là mẫu hình lý tưởng cho việc đo đếm thời gian bởi nó là một trong số những loại bộ thoát đem đến tính chính xác nhất. Được tạo ra cách đây khoảng 250 năm, nó chủ yếu được sử dụng trong đồng hồ chronometer hàng hải và một số đồng hồ bỏ túi. Nó hiếm khi xuất hiện trong đồng hồ đeo tay. 

So với bộ thoát đòn bẩy của Thụy Sĩ (bộ thoát được sử dụng trong 99% đồng hồ cơ), bộ thoát phanh hãm giúp giảm đáng kể ma sát có thể bởi bản chất bộ thoát phanh hãm là một bộ thoát xung lực trực tiếp. Ngoài ra, bánh xe cân bằng dao động một cách không bị xáo trộn trong toàn bộ thời gian, đem đến tính ổn định cao.

Tuy nhiên, bộ thoát phanh hãm có hai điểm yếu truyền thống. Đầu tiên, nó không tự khởi động nên bạn thường phải lắc đồng hồ để khởi động. Thứ hai, nó dễ bị tổn thương trước những cú sốc. Các tác động mạnh có thể vô tình nâng chốt hãm lên và do đó làm bung tấm pallet khóa khỏi bộ thoát. Việc nhả bánh xe thoát không mong muốn có thể làm hỏng cả bộ máy. Đây là lý do tại sao nó chủ yếu xuất hiện trong đồng hồ bấm giờ hàng hải và đồng hồ bỏ túi, và hiếm khi được nhìn thấy trong đồng hồ đeo tay, những chiếc đồng hồ nổi tiếng là dễ bị va đập hơn.

Giải pháp của Raúl Pagès 

Raúl Pagès Régulateur à Détente RP1 được phát triển dựa vào bộ thoát có chốt xoay (pivoted detent escapement), khi chốt hãm xoay quanh một trục quay. Chốt này được chuyển về trạng thái nghỉ ngơi bằng một lò xò hình xoắn ốc - một thiết bị đảm bảo an toàn khi bộ máy vận hành. Cái chốt/phanh hãm này có hình dạng đặc biệt, ở phần đuôi là một cái mỏ. Mỏ này sẽ khớp với lỗ trên con lăn đảm bảo an toàn gắn trên trục của bánh xe cân bằng.

 

Nhờ sự sắp xếp này, chốt chặn chỉ được nâng lên (và bánh xe thoát hiểm được nhả ra) khi mỏ của chốt chặn xuyên qua rãnh này. Ở bất kỳ vị trí nào khác, trong trường hợp xảy ra va chạm, mỏ sẽ nằm trên con lăn và sẽ ngăn bánh xe thoát hiểm vô tình bị bung ra. Giải pháp này dựa trên bằng sáng chế của Emile James (ban hành ngày 5 tháng 3 năm 1891) và một hệ thống tương tự đã được ứng dụng bởi Urban Jurgensen như trên caliber P8 trong chiếc đồng hồ ref. 1140C. của hãng.

Đồng hồ Raúl Pagès Régulateur à Détente RP1

Cũng giống như Soberly Onyx, Régulateur à Détente RP1 (hay gọi tắt là RP1) nhìn từ bên ngoài tương đối đơn giản. Vỏ thép rộng 39,5mm và dày 10,9mm cho thấy sự kết hợp rõ ràng giữa các bề mặt được hoàn thiện bằng sa tanh và đánh bóng. Các càng nối dây được gắn vào vỏ giữa bằng vít vát và đánh bóng. Trên cùng là vành bezel được đánh bóng, cố định mặt kính sapphire. 

Đồng hồ Régulateur à Détente RP1 có mặt số lấy cảm hứng từ Le Corbusier (một kiến trúc sư lỗi lạc, một trong những người đặt nền móng cho sự phát triển của trào lưu Kiến trúc hiện đại của thế kỉ 20). Là một chiếc đồng hồ dạng regulator, có thể thấy rõ 3 kim của Raúl Pagès Régulateur à Détente RP1 không hề chung một trục, mỗi chiếc kim sẽ ứng với một bộ đếm riêng. 

Nhìn từ trên xuống chúng ta có: kim giờ với vòng đếm màu bạc, kim phút ở trung tâm và kim giây ở vòng tròn phụ góc 6 giờ. Mỗi bộ đếm đều có thiết kế riêng biệt. Có thể thấy, bộ đếm kim giờ nhô cao lên với đường vát chéo sáng bóng. Kim phút lại chạy theo vòng đếm màu đen ngoài rìa mặt số trong khi kim giây nhỏ nhất lại nằm trong mặt số phụ lõm xuống màu xanh nhạt.

Bên trong đồng hồ là bộ máy RP1 được chính Raúl Pagès xây dựng, điều chỉnh và hoàn thiện gần như là in-house. Điểm nhấn của bộ máy này là bộ thoát bộ thoát phanh hãm - detent escapement, điều đã được nhắc đến từ trong phần mở đầu của bài biết. Cấu trúc bộ thoát này được phát triển tăng tính chính xác cho các công cụ đo đếm thời gian và được giới thiệu lần đầu bởi Pierre Leroy vào năm 1748. Bộ thoát phanh hãm chủ yếu được sử dụng trong đồng hồ chronometer dùng trong ngành hàng hải và hiện tại thì hiếm hơn.

Bộ máy RP1 gồm có 171 linh kiện, đã được hoàn thiện theo tiêu chuẩn của đồng hồ thuộc giới Haute Horlogerie và có thể được chiêm ngưỡng qua mặt sau qua kính sapphire. Hầu hết các linh kiện đều được xử lý thủ công. Vận hành ở tần số 18.000 vph, bộ máy này có thể trữ cót trong vòng 47 giờ.

Raúl Pagès Régulateur à détente RP1 đi kèm hai dây đeo bằng da, một màu đen và một màu be với đường khâu màu xanh nhạt. Mỗi chiếc đều có hệ thống tự tháo không cần dụng cụ và khóa cài bằng thép không gỉ. Giá của đồng hồ là 85.000 CHF chưa bao gồm thuế. Việc sản xuất không bị giới hạn, nhưng Raúl Pagès chỉ có thể sản xuất khoảng bốn hoặc năm chiếc đồng hồ mỗi năm.

Kiến thức

Nghệ nhân độc lập