Được biên tập theo bài viết được thực hiện bởi Bjorn Meijer - trên trang wachesbysjx. Nên chúng tôi sẽ giữ nguyên ngôi “tôi” để thể hiện đúng ý tác giả muốn truyền đạt.

Trong chuyên đề của những chiếc đồng hồ, thuật ngữ “bespoke” hiện lên trong suy nghĩ nhiều người là những chiếc đồng hồ siêu cấp phức tạp được làm từ những cái tên nổi bật nhất làng chế tác như James W. Packard and Henry Graves Jr. Cả hai người đàn ông này đều có những đóng góp quan trọng trong việc xây dựng nền tảng kỹ thuật trong chế tác đồng hồ cơ đầu khoảng những thập kỷ đầu của thế kỷ 20. Một trong những chiếc đồng hồ được tạo ra dành tặng Grave là Patek Philippe “Supercomplication” - đã từng giữ danh hiệu chiếc đồng hồ đắt giá nhất từng được bán.

Trong thời hiện đại, những người thợ/nhà sản xuất đồng hồ tiếp tục tạo ra nhiều chiếc đồng hồ độc đáo. Ví như, thương hiệu Patek Philippe thường chế tạo những chiếc đồng hồ “điên rồ" một cách lặng lẽ cho những khách hàng quan trọng nhất của mình, trong khi Vacheron Constantin công khai hơn với bộ phận Atelier Cabinotiers chuyên về đồng hồ tùy biến. Tương tự, các nhà sản xuất đồng hồ độc lập thủ công như Voutilainen thường tự mình thách thức với dạng đồng hồ này.

Thế nhưng với tư cách là một nhà sưu tầm đơn thuần, làm cách nào để bạn tìm hiểu thêm về đồng hồ bespoke hay đồng hồ tuỳ chỉnh? Bài viết này sẽ cung cấp tới bạn những chia sẻ quan trọng của tôi, người bắt đầu tìm đến thương hiệu Andersen Geneve khoảng 6 năm về trước.

Ngài Andersen Geneve tại nơi làm việc

Sự khác biệt giữa sản xuất công nghiệp và thủ công

Tôi bắt đầu tìm hiểu về đồng hồ custom vào năm 2014. Việc tùy chỉnh đồng hồ không hề đơn giản như trong suy nghĩ của nhiều người, trong đó có cả tôi. Đó không chỉ là việc người thợ chế tác thay đổi màu sắc mặt số, thay đổi kiểu dáng bộ kim hay thêm vào các chi tiết được chạm khắc. Và tôi muốn có một chiếc đồng hồ world-time độc nhất kèm theo cơ chế của ngài Louis Cottier.

Vào thời điểm đó, tôi đã đặt ra ngân sách cố định, và do đó tôi tìm đến những nhà sản xuất đồng hồ độc lập để làm chiếc đồng hồ mà mình thích, nhưng trong bộ bỏ bằng thép không gỉ. Hơi ngây thơ, tôi đã nghĩ rằng việc thêm chức năng time-zone (múi giờ khác nhau) sẽ không quá tốn kém và công đoạn cũng không phức tạp nếu một khi có kế hoạch cụ thể.

Tôi đi tới gian hàng triển lãm của tổ chức AHCI tại sự kiện Baselworld cùng năm và không gặp may lắm. Nhìn lại quá trình, tôi nhận ra rằng trở ngại của mình chính là vấn đề ngân sách. Sẽ khó lòng tạo ra được một chiếc đồng hồ bespoke nếu vẫn duy trì mức giá gần như là tương đương với giá đồng hồ tiêu chuẩn.

Chế tạo đồng hồ tuỳ chỉnh, đồng nghĩa với việc sáng tạo một lần mới. Những linh kiện có thể thay thế lên tới hàng trăm hoặc hàng nghìn, tuỳ thuộc vào chức năng bạn muốn thêm vào và do đó, nó chắc chắn sẽ tốn kém về khoản ngân sách. Chuyển đổi từ bộ vỏ thép sang bộ vỏ đồng hồ bằng vàng, bạn sẽ mất khoảng ít nhất 10.000 franc Thuỵ Sỹ. Và tôi đã tìm thấy Svend Andersen - người sáng lập của thương hiệu Andersen Genève lại có một đam mê riêng về tuỳ biến đồng hồ, hay chính xác hơn là tạo ra những thiết kế dạng bespoke.

Nghệ thuật của người thợ chế tác Svend Andersen

Tìm đến ngài Svend không phải là một quyết định mang tính ngẫu nhiên. Trước khi có một thương hiệu của riêng mình, Svend Andersen có chuyên môn riêng trong việc chế tạo những chiếc đồng hồ world-time tiêu chuẩn, bao gồm rất nhiều model đã không còn được sản xuất. Nhưng Svend Andersen chỉ chế tạo đồng hồ có bộ vỏ bằng kim loại quý.

Hiện tại, ngài Svend Andersen đã 78 tuổi, và ông bắt đầu tạo ra những chiếc đồng hồ dạng custom (tùy biến, tùy chỉnh) là năm 1979, khi ông thành lập thương hiệu mang tên Andersen Genève. Ông chịu ảnh hưởng rất nhiều từ những chiếc đồng hồ world-time được tạo ra bởi người thợ/người thầy Louis Cottier kể từ khi Svend Andersen còn đang làm việc cho thương hiệu Patek Philippe giai đoạn đầu của thập niên 1970. Ngài Svend Andersen giới thiệu chiếc đồng hồ world-time đầu tiên trong năm 1989, và sau đó, nó trở thành một trong những dòng đồng hồ chủ đạo, được ông phát triển dưới những hình thức đa dạng.

Quan trọng hơn, Svend và xưởng sản xuất của ông hoạt động dựa trên kỹ năng cũng như máy móc vận hành thủ công để cắt giảm chi phí sản xuất những linh kiện đơn lẻ, có nghĩa là quy mô sản xuất công nghiệp là không cần thiết, từ đó, ngài Svend có thể sản xuất những chiếc đồng hồ bespoke với mức giá phải chăng hơn. 

Ngài Svend Andersen đã trao tặng nguyên mẫu đồng hồ lịch nhỏ nhất thế giới cho nhà bán lẻ đồng hồ Thuỵ Sỹ René Beyer để đặt trong bảo tàng Beyer Watch Museum được đặt tại thành phố Zurich. Chức năng lịch của chiếc đồng hồ này gói gọn trong mô đun chỉ dày 1,4mm lắp ngay trên bộ máy nền Lecoultre cal. 104

Quy trình sản xuất quy mô nhỏ của ngài Svend tập trung vào những cơ chế phức tạp hơn là bản chất bộ máy nền. Ngài Svend sẽ lựa chọn cách thức chung là tìm đến những bộ máy chất lượng cao được sản xuất bởi các thương hiệu uy tín khác rồi từ đó tự ông mở rộng những tính năng khác theo sau để cho phù hợp với một chiếc đồng hồ custom, sự phù hợp ở đây ý nói về mặt giá cả. Ngài Svend có thế mạnh về đồng hồ world time, lịch và automaton (các hình động).

Nhiều nhà sưu tầm đồng hồ không thích về những bộ máy thêm mô đun bởi nó sẽ làm tăng bề dày của bộ máy đồng hồ hơn là những bộ máy dạng tích hợp từ đầu. Tuy nhiên, ngài Svend đã chứng minh rằng cấu trúc ông đưa ra rất thông minh và nó vẫn đảm bảo tính “mỏng” cần thiết cho một chiếc đồng hồ. Lấy đồng hồ có chức năng lịch làm ví dụ, ông đã tạo ra chiếc đồng hồ lịch nhỏ nhất trên thế giới. Rồi mô đun có chức năng world time của ngài Svend cũng chỉ dày 0,5mm. Cái tôi muốn nói đến là về chiếc đồng hồ Andersen Geneve Mundus - cỗ máy đồng hồ world time mỏng nhất trên thị trường.

Đồng hồ Mundus chỉ dày 4,2mm, được cung cấp năng lượng bởi bộ máy Frédéric Piguet cal. 21 có kèm theo cơ chế giờ thế giới. Chỉ có 24 chiếc đồng hồ Mundus làm từ platinum được tung ra trong năm 1993

Chiếc đồng hồ world time Andersen Genève Communication 750 của năm 2011 là một thiết kế độc nhất, vượt xa thiết kế nguyên mẫu

Mặc dù thực hiện công đoạn chế tác in-house, ngài Svend vẫn thẳng thắn thừa nhận mình không phải là một chuyên gia nắm vững tất cả các công đoạn xử lý trong chế tác đồng hồ. Nên thực tế, ngài Svend có tìm kiếm một nhóm nhỏ những chuyên gia trong các lĩnh vực khác nhau theo thời gian. Ông chọn ra những nghệ nhân tốt nhất trong từng công đoạn cần thiết. Tuy nhiên, ngài Svend cũng chia sẻ, ông muốn những người cộng tác sẽ đóng góp để hoàn thiện một chiếc đồng hồ hơn là việc họ chỉ thực hiện theo đúng thiết kế của ông, dù thực hiện thật sự xuất sắc.

Tình bạn gắn kết và khoảng cách không xa giữa các xưởng sản xuất là yếu tố quan trọng để kết nối ngài Svend với những nhà cung cấp của ông. Họ có thể trao đổi ý tưởng với nhau và các khách hàng luôn có thể tham gia thảo luận, chia sẻ mong muốn. Cuối cùng, ngài Svend Andersen đã tạo dựng mối quan hệ bền chặt với nhiều nghệ nhân địa phương, bao gồm các nhà chạm khắc, họa sĩ vẽ tranh tiểu họa, bậc thầy kim hoàn và tạo vân guilloche.

Một trong những nghệ nhân quen thuộc của ngài Svend Andersen là nhà chạm khắc kiêm họa sĩ minh họa tài năng Kees Engelbarts - luôn sở hữu một trí tưởng tượng phong phú. Từ đó, khách hàng không cần thiết phải thuê một người thiết kế đồ họa chuyên nghiệp, dội chi phí lên

Vượt xa chế tạo đồng hồ, điều khiến ngài Svend khác biệt và có tiếng tăm đó là nguồn kiến thức của người đàn ông này, và ông không hề keo kiệt trong việc cho đi những nguồn kiến thức ấy. Có biết bao người thợ đồng hồ từng làm việc trong xưởng chế tác của ngài Svend Andersen và nổi bật trong số đó là những cái tên như Franck Muller và Felix Baumgartner của Urwerk.

Giữ nguyên mong muốn phát triển thế hệ những người thợ làm đồng hồ trẻ tuổi tài năng, ngài Svend Andersen đã thành lập tổ chức mang tên AHCI cùng người bạn thân thiết của mình là ngài Vincent Calabrese vào năm 1985. Theo lẽ đó, ngài Svend Andersen là một trong những người thợ chế tác đồng hồ độc lập đầu tiên.

Franck Muller khi còn trẻ đã làm việc với Svend Andersen từ khoảng năm 1984 đến 1991. Những chiếc đồng hồ đầu tiên của Franck Muller có thêm chữ kỹ “Franck” và dán nhãn première mondiale hoặc “world premiere” vốn được làm tại xưởng chế tác của ngài Svend

Định nghĩa về sự độc nhất vô nhị (unique)

Ngài Svend mô tả về mỗi chiếc đồng hồ custom mà ông thực hiện đều là “pièce unique” - thiết kế độc nhất, một kiểu dán nhãn thường gặp trong giới chế tác. Nhưng không có quá nhiều mẫu đồng hồ “unique”.

Với, Roger W.Smith, sự độc đáo được mô tả là một chiếc đồng hồ mang yếu tố cá nhân toàn bộ, nó cần tới sự liên kết sâu (với khách hàng) cùng như sự thấu hiểu về kỹ thuật (của nhà sản xuất - ở đây là Roger W.Smith)

Nhẹ nhàng hơn, cá nhân hóa sản phẩm bằng cách biến đổi thiết kế tiêu chuẩn trên những mẫu đồng hồ đang tồn tại, nhưng những thay đổi giới hạn trong khía cạnh mang tính trang trí, như là sự thay đổi chất liệu, cách xử lý bề mặt, ví như là việc chạm khắc sản phẩm.

Còn với tôi, “bespoke” ở đẳng cấp cao hơn, nó đề cập đến việc thay đổi bộ máy, thêm mới chức năng bên cạnh việc nâng cấp thiết kế bộ vỏ đồng hồ. Trái ngược với đó, việc đem tới tính cá nhân của đồng hồ bao gồm công đoạn biến đổi hình thức trang trí, vẻ bề ngoài của một thiết kế sẵn có mà thôi.

Vài năm trước, tôi đã đặt hàng một cặp đồng hồ Andersen Geneve được làm theo hai cấp độ: bespoke và cá nhân hóa. Nhưng thay vì nâng cao mức độ tùy biến bên ngoài, tôi lại tiến hành công đoạn ngược lại, làm đồng hồ bespoke trước và sau đó tiến hành làm đồng hồ dạng cá nhân hóa. Cuối cùng, tôi thu lại những trải nghiệm khó quên. Điều tôi sẽ chia sẻ ngay bên dưới!

Chiếc Bespoke bên trái và chiếc có dấu ấn cá nhân bên phải

(Xem tiếp Phần 2)

Kiến thức

Review