Đồng Hồ Hublot Big Bang Integrated Titanium Jewellery 451.NX.1170.NX.9804

Chiếc Patek Philippe Grandmaster Chime của diễn viên gạo cội Sylvester Stallone được bán với giá 5,4 triệu USD tại Sotheby's vào đầu tháng 6, cao hơn giá bán lẻ vài triệu USD.

Có một số người thể hiện sự kinh ngạc khi biết việc nghệ sĩ Stallone bán chiếc Patek Philippe Grandmaster Chime chỉ ba năm sau khi mua nó. Giám đốc điều hành Patek Thierry Stern cũng nằm trong số đó. Ông nói: “Tất nhiên, chúng tôi không thích điều đó, nhưng nó có thể xảy ra,” trong lần phỏng vấn với WatchPro về ref. 6300G của Stallone. "Tôi không thể kiểm soát tất cả mọi người. Thật không công bằng cho một khách hàng có thể đã chờ đợi tác phẩm này trong nhiều năm và sau đó lại thấy nó được bán đi."

Không còn nghi ngờ gì nữa, ông Stern và các khách hàng tiềm năng sẽ rất khó chịu khi thấy một trong số rất ít những chiếc Grandmaster Chimes mà Patek Philippe sản xuất hàng năm rơi vào tay một người đã bán nó khá nhanh. Trong cuộc phỏng vấn đó (với WatchPro), về cơ bản, ông Stern đã ngụ ý rằng Stallone sẽ không bao giờ mua một chiếc Patek mới nữa.

Còn về phía chúng ta, những người bình thường thì có vẻ như ông Stallone không làm gì sai cả. Ông ấy đã bỏ ra vài triệu đô la để mua một chiếc đồng hồ và ông ấy có quyền làm bất cứ điều gì mình muốn với chiếc đồng hồ ấy. Tất nhiên, các hành động đều có hậu quả. Chỉ là không biết hậu quả sẽ còn mang tới tác động như thế nào trong tương lai. Có một điều chắc chắn nhất là, Patek Philippe Grandmaster Chime đã được bán với giá 5,4 triệu USD tại Sotheby's.

Đấu giá ở New York: Về các đơn vị đấu giá

Tháng 6 trong lĩnh vực đấu giá đồng hồ, không có nơi nào nóng như tại New York. Các nhà đấu giá lớn hoạt động tích cực ngay từ những tuần đầu tiên. Trong số đó, doanh thu dẫn đầu thuộc về đơn vị đấu giá Phillips, với tổng trị giá 23,4 triệu đô la, Sotheby's 21 triệu đô la (trực tiếp và trực tuyến) và Christie's 13,2 triệu đô la, cùng với vài triệu đô la nữa nếu tính cả đợt bán online. Quan trọng hơn, website của đơn vị Christie's không bị hack trong tháng này. Để tham khảo, tổng giá trị dẫn đầu thị trường của Phillips là 26,4 triệu USD vào tháng 6 năm ngoái, vì vậy các con số đã giảm, nhưng đó vẫn là một số tiền rất lớn trong ngành đồng hồ.

Đơn vị Sotheby's thông báo rằng ông Sam Hines (trái) đã gia nhập lại nhà đấu giá, đồng thời chuyển đổi vị trí cho ông Geoff Hess (phải). 

Về mặt nhân sự, đơn vị Sotheby's cũng thông báo rằng ông Sam Hines đã trở lại vị trí Chairman of Watches, trong khi ông Geoff Hess đã được thăng chức lên vị trí Global Head of Watches, một bước tiến vượt bậc so với vị trí dẫn đầu khu vực Châu Mỹ. Thông báo này được đưa ra khoảng một năm sau khi ông Hess gia nhập Sotheby's, trước đây từng là chuyên gia tại đơn vị Phillips. Động thái này đã được dự kiến ​​​​trong vài tháng - ông Hines rời Sotheby's để gia nhập nhà đấu giá trực tuyến Loupe This vài năm trước, nhưng vẫn là nhà tư vấn cho Sotheby's và đảm bảo một số món đồ cao cấp để ký gửi trong thời gian đó.

So sánh ba chiếc Patek 1463 rất khác nhau

Xem xét kỹ hơn ba chiếc Patek 1463 vàng vàng đã được bán trong hai tháng qua, từ Antiquorum (328.500 USD), Christie's (163.800 USD) và Phillips (107.950 USD)

Chúng ta có thể tiếp tục nói về những con số và kết quả, nhưng tôi có cảm giác điều đó thường nhàm chán nên chúng ta hãy thử làm một điều gì đó khác biệt, bay sang Geneva và quay ngược trở lại tháng trước. Một trong những mẫu Patek Philippe 1463 tốt nhất đã được tung ra thị trường (Lô 134, Antiquorum Geneva). Giám đốc điều hành của đơn vị đấu giá Antiquorum, Julien Schaerer cho biết chiếc Patek Philippe 1463 có lẽ là tuyệt vời nhất mà ông từng gặp. Khi các đại lý Eric Ku và Justin Gruenberg xuất hiện trên podcast ngay sau phiên đấu giá kết thúc, tất cả đều đồng tình và cho rằng con số 328.500 USD là có chút gây thất vọng. Nói rõ hơn thì số tiền đó vẫn là một số tiền rất lớn đối với một chiếc 1463 vàng vàng. Có tin rằng vị đại lý người Ý thắng được chiếc Patek 1463 đã tỏ ra khá hài lòng.

Hai mẫu đồng hồ 1463 bằng vàng nữa đã xuất hiện ở New York vào tuần trước và cả hai đều được bán với giá thấp hơn nhiều - chưa đến một nửa! Vì vậy, trong phần tóm tắt cuộc đấu giá này, chúng ta sẽ có được thông tin siêu chi tiết và xem xét cả ba mẫu Patek Philippe 1463 và xem liệu chúng ta có thể cố gắng hiểu tại sao một chiếc 1463 lại được bán với giá khoảng 100.000 đô la, một chiếc với giá 160.000 đô la và một chiếc có giá 1463 hơn 300.000 đô la.

Nếu bạn quen thuộc với đồng hồ cổ điển, bạn sẽ biết liên quan đến giá đồng hồ chỉ có một từ: tình trạng. Vì vậy, hãy cùng xem xét kỹ tình trạng có ý nghĩa như thế nào đối với một chiếc đồng hồ cổ điển.

Đầu tiên, bạn cần biết về thông tin chung của mẫu Patek Philippe ref. 1463. Trên nhiều diễn đàn về đồng hồ, nhiều người đã đồng tình rằng, ref. 1463 là một trong những chiếc Patek cổ điển quyến rũ nhất từng được tạo ra. Đây là chiếc đồng hồ bấm giờ Patek cổ điển duy nhất có vỏ chống thấm nước, cấu trúc vỏ chắc chắn và tỷ lệ của nó (khoảng 35mm), nút bấm "Tasti Tondi" được khắc và sự hiếm có khiến Patek 1463 trở thành một trong những sản phẩm đích cuối cùng cho bộ sưu tập của mỗi người. Người ta ước tính có khoảng 400 chiếc được làm bằng vàng vàng, mặc dù chỉ có chưa đến 200 chiếc xuất hiện công khai ngoài thị trường.

Patek Philippe 1463: Mặt số

Nhìn kỹ hơn về mặt số Patek Philippe cổ điển với chữ ký tráng men 

Hầu hết mọi mặt số Patek cổ điển đều đã được làm sạch, ít nhất là ở một mức độ nào đó. Và điều này hoàn toàn ổn và có thể chấp nhận được! Patek đã chế tạo mặt số để chúng có thể được làm sạch và tồn tại mãi mãi. Không giống như mặt số hiện đại, các chi tiết trên những mặt số này được chạm khắc nổi - cụ thể là chữ ký Patek và các vạch bên ngoài – sau đó được phủ men cứng. Đó là một quá trình tốn nhiều thời gian và phần lớn được hoàn thành bằng tay, nhưng điều này có nghĩa là chữ ký và rãnh bên ngoài được phủ một lớp men cứng bền lâu, ngay cả khi mặt số được chà nhám và làm sạch.

Khi những chiếc đồng hồ này được gửi đến Patek Philippe để bảo trì, chúng sẽ được làm sạch cẩn thận. Mức độ của quá trình làm sạch này có thể dao động từ rửa nhẹ và chà nhám mặt số cho đến phục hồi gần như hoàn toàn và tráng men lại, tùy thuộc vào tình trạng của mặt số. Các chỉ số cũng thường được xử lý trong quá trình làm sạch này. 

Mặc dù mặt số được thiết kế để tồn tại lâu dài nhưng mỗi lần làm sạch liên tiếp đều để lại dấu hiệu hao mòn: lớp men bị mất; các đường dọc xuất hiện trên mặt số; các lỗ trống nơi cố định các cọc số trở nên mòn và lớn hơn, thậm chí có thể nhìn thấy được dưới các cọc số; và các chỉ số bị sai lệch khi đính lại. Còn có các đường cắt của ô cửa sổ mặt số phụ và lịch có thể có đường nét mềm mại hơn.

Tất cả những điều này có thể khó nhìn thấy trong ảnh, thậm chí còn khó nhìn thấy hơn khi sử dụng hình ảnh danh mục từ một nhà đấu giá bởi nó chắc chắn đã được chỉnh sửa. Tất cả đều mang tính chủ quan và có thể khác nhau tùy theo từng mặt số - hãy nhớ rằng việc chế tạo và làm sạch mặt số phần lớn được hoàn thành bằng tay. 

Khi đánh giá những chiếc đồng hồ như thế này, có thể hữu ích khi bắt đầu bằng cách xem xét một mẫu nguyên bản, nguyên sơ để hiểu nó "nên" trông như thế nào. Hãy bắt đầu với chiếc Patek 1463 tại Antiquorum mà nhiều người đã nói là một trong những chiếc tốt nhất họ từng thấy:

Đầu tiên, hãy lưu ý rằng lớp men ở vạch và rãnh ngoài hoàn toàn đồng đều và không bị mất đi ở bất kỳ vị trí nào. Chữ ký tráng men "Patek Philippe" được nâng lên nhưng gần sát với mặt số. Khi mặt số đã được làm sạch nhiều, chữ ký này có thể trông nổi lên giống như gờ vì vật liệu mặt số bị chà nhám đi nhưng chữ ký vẫn còn. Các đường nét phụ trông sắc và nét.

Một chiếc Patek 96 với "chữ ký dài" có chữ "A bị thổi mất", dấu phẩy bị mất ở Patek, Philippe & Co cũng như mất dấu phía trên chữ "E" ở Genève

Mặt số đồng hồ Patek 439 cổ điển có các đường sọc dọc và có vẻ như đã được tráng men lại một phần - hãy lưu ý lớp men không đồng đều trên các chữ ký. Tuy nhiên, đây là một chiếc Patek vuông bạch kim đặc biệt và hiếm có 

Khi mặt số được làm sạch, phần tráng men đầu tiên bị mất thường là điểm nhấn nhỏ phía trên chữ “E” ở Genève và thanh ngang nối phần trên của chữ “A” mà thường được gọi là chữ A bị thổi bay. Trong các chữ ký dài trước năm 1948 - có chữ ký của Patek, Philippe & Co - dấu phẩy cũng thường bị mất. Những điều này vẫn còn nguyên vẹn với chiếc 1463 tại Antiquorum, một bằng chứng thể hiện là mặt số chưa được làm sạch.

Chiếc Patek Philippe 1463 nguyên sơ từ Antiquorum

Với hình ảnh chiếc 1463 này, chúng ta hãy nhìn vào hai chiếc 1463 khác được bán ở New York. Đầu tiên, mẫu được cung cấp bởi đơn vị Phillips:

Cận cảnh mặt số đồng hồ Patek 1463 tại đơn vị Philipps

Chiếc 1463 này được bán với giá 107.950 USD và thoạt nhìn về cơ bản nó là cùng một mẫu đồng hồ. Bản trích lục cho những chiếc đồng hồ này thậm chí còn thể việc sản xuất chúng chỉ cách nhau một năm. Nhưng hãy phóng to chữ ký Patek Philippe và bạn sẽ bắt đầu nhận thấy một số điểm khác biệt. Chữ ký này đã mất dấu phía trên chữ "E" đầu tiên ở Genève, dấu hiệu đầu tiên của việc “làm sạch” lại mặt số. Bạn cũng sẽ nhận thấy lớp men trên chữ ký không đồng đều ở nhiều chỗ. Có hiện tượng mất một phần men, đặc biệt đáng chú ý ở chữ "E" khác. Bạn cũng sẽ thấy một số lớp men mờ dần trên các chữ số bên ngoài. Tất cả vẫn còn đó, nhưng hãy so sánh điều này với mẫu Patek 1463 được cung cấp bởi đơn vị Antiquorum ở trên.

Tiếp theo, nhìn vào các chỉ số và bộ kim. Đầu tiên, bạn sẽ nhận thấy chúng có lớp gỉ ấm áp mà theo đánh giá cá nhân, nó thực sự thấy hấp dẫn, nhưng cũng có vẻ như có một số vết xước khi xử lý. Dưới một vài chỉ số, có vẻ như bạn có thể bắt đầu thấy vết chờm ra ở phần chân. Đặc biệt, bạn cũng sẽ nhận thấy rằng kim giờ có một số vết xước cũng như kim phút có màu tối hơn kim giờ. Ở một vài cọc số có lớp gỉ nên sẽ thật khó để xác định liệu đây có phải là nguyên bản hay không. Cuối cùng, các mặt số phụ có đường nét mềm mại hơn một chút so với mẫu trước, cho thấy chúng đã được mài mòn theo thời gian.

Cuối cùng, chúng ta hãy nhìn vào chiếc 1463 bằng vàng thứ ba được bán với giá 163.800 USD bởi đơn vị Christie's. Giống như ví dụ trước, bạn có thể thấy phần lớp men mờ trên chữ ký và rãnh bên ngoài. Sự có mặt của các sọc dọc mờ đại diện cho quá trình chà nhám và nó thật dễ nhận thấy trong hình ảnh này. Nhưng hãy nhìn kỹ và có vẻ như một vài chỉ số hơi lệch và không đối xứng, cho thấy chúng đã bị nhấc lên và đặt lại trong quá trình vệ sinh. 

Thú vị là, Everywatch đã cung cấp thông tin là giá bán trung bình của một chiếc đồng hồ vàng 1463 trong năm qua là 163.000 USD. Như vậy chiếc Patek 1463 tại Christie’s đã được bán với một mức giá "trung bình”.

Patek 1463: Phần vỏ

Chi tiết về mặt số của đồng hồ Patek Philippe 1463 có nhiều khía cạnh để khai thác trong khi phần vỏ sẽ có vài điểm chính. Giống như mặt số, những chiếc vỏ Patek cổ điển được đánh bóng khi mang đi bảo dưỡng để loại bỏ vết trầy xước. Tuy nhiên, ngày nay, các nhà sưu tập lớn lại thích những chiếc vỏ có đường nét nguyên bản, sắc nét và hoàn chỉnh. 

Mẫu Patek Philippe ref. 1463 tại Antiquorum thật ấn tượng vì nó có tất cả những điều sau:

Đặc biệt, hãy chú ý đến các đường nét sắc nét trên khung bezel, càng nối dây và lỗ

Điều đầu tiên ông Schaerer của Antiquorum chỉ ra là cần phải nhìn vào vành bezel của đồng hồ Patek 1463 này. Hãy nhìn xem vành bezel phẳng như thế nào và các đường nét sắc nét ở hai bên khi nó tiệm cận xuống phần giữa và mặt số. Những đường này này mềm mại hơn nhiều khi đặt cạnh hầu hết những chiếc 1463 khác. Hãy xem khung vành bezel trông tròn hơn bao nhiêu trong các mẫu khác:

So sánh viền phẳng và các cạnh sắc của đồng hồ giữa mẫu Patek 1463 Antiquorum (trái) với hình dạng tròn hơn của mẫu Patek 1463 Phillips (phải và bên dưới), dấu hiệu của lớp sơn bóng. 

Tiếp đến là quan sát cạnh bên và độ dày của càng nối dây

So sánh độ dày của phần càng và độ sắc nét của các cạnh trong mẫu Patek Philippe 1463 từ Antiquorum và Christie's (tương ứng bên trái và bên phải). Bạn có thể thấy ví dụ đầu tiên có càng nối dây dày hơn và các cạnh sắc nét hơn. 

Khi nhìn vào đồng hồ vàng, người ta thường bắt đầu bằng dấu triện. Việc nhìn thấy những dấu hiệu này là quan trọng và nó nói lên rất nhiều điều. Lấy ba chiếc đồng hồ này làm ví dụ: Tất cả chúng đều có những đặc điểm nổi bật, nhưng xem xét cẩn thận, tình trạng tổng thể rất khác nhau. Đầu tiên, bạn có thể thấy các dấu hiệu được khắc trên phía sau của càng nối dây, và chúng đều tương đối sắc nét:

Các dấu triện được đục trên càng nối dây phía sau sau của mỗi chiếc 1463 vẫn có thể nhìn thấy được, ngay cả khi chúng đã được đánh bóng ở mức độ nào đó. Antiquorum (trái); Phillips (trên cùng); Christie's (dưới). 

Những chiếc 1463 này còn có một dấu ấn khác tại phần vỏ giữa, nằm giữa núm vặn và nút bấm chronograph. Nhưng ngay cả trên những chiếc đồng hồ có dấu hiệu được đánh bóng ở nơi khác, những dấu hiệu này khó có thể bị công cụ đánh bóng chạm tới. Người thợ đánh bóng vỏ máy sẽ không tháo núm vặn hoặc nút bấm để có thể tiếp cận được tất cả các ngóc ngách đó. Tại sao lại bắt đầu loay hoay với những thứ ảnh hưởng đến bộ máy khi công việc của bạn chỉ là hoàn thiện lại phần bỏ?

Mặc dù việc vẫn nhìn thấy những dấu triện này là điều tốt nhưng điều quan trọng là phải xem xét toàn bộ vỏ máy khi đánh giá tình trạng.

Mặc dù những chiếc 1463 có thể thể hiện nhiều mức độ đánh bóng khác nhau, dấu triện giữa núm vặn và nút bấm sẽ vẫn còn sau khi đánh bóng - không chắc rằng công cụ đánh bóng sẽ lọt vào các ngóc ngách của vỏ. Antiquorum (trái); Christie's (phải). 

Kết luận về vấn đề tình trạng của đồng hồ

Cho dù đó là Patek, Rolex, Cartier hay thậm chí là Movado và Mido giá cả phải chăng hơn mà những người mua hàng tại eBay đang tìm kiếm, việc đánh giá tình trạng đã trở thành yếu tố quan trọng nhất cần cân nhắc khi mua đồng hồ cổ điển. Điều quan trọng hơn việc một chiếc đồng hồ có "hiếm" hay không là hình dạng của nó. 

Nói rõ hơn, không phải là một chiếc đồng hồ được làm sạch hoặc đánh bóng đột nhiên trở nên mất giá trị. Tất cả đều vẫn là những chiếc Patek có giá sáu con số! Nhưng điều quan trọng là bạn cần có đủ kiến thức để đánh giá giá trị của một chiếc đồng hồ cổ điển thực sự đến từ đâu và bạn thích điều gì ở một chiếc đồng hồ cổ điển: có người thích vẻ đẹp nguyên bản, có người thích một chiếc đồng hồ được giữ gìn, có người lại say mê với lớp gỉ sét,... 

Mặt số đơn giản thuần tuý luôn được đánh giá là yếu tố cần có trong thiết kế vượt thời gian trong khi đó mặt số được trang trí cầu kỳ lại hay được ví là công trình nghệ thuật thu nhỏ đặc sắc. Và trong bài viết này, Gia Bảo sẽ tìm hiểu về một trong những kỹ thuật thủ công mang tính nghệ thuật đòi hỏi nhiều tiêu chuẩn khắt khe nhất của ngành chế tạo đồng hồ cao cấp: Chạm khắc.

Giai đoạn phục hưng của ngành chế tạo đồng hồ cơ đã chứng kiến ​​sự hồi sinh của nghệ thuật trang trí được gọi là Métiers d'Arts. Trang trí thủ công, bao gồm cả việc cắt góc và vát cạnh trên từng bộ máy cơ khí đã thực sự hồi sinh cùng với các nghề thủ công mang đậm tính nghệ thuật như khảm, tráng men, guilloché và đính đá quý,.... Sự hồi sinh của các nghề thủ công này khá phù hợp và theo đúng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng về những chiếc đồng hồ khác biệt và hấp dẫn. Ngày nay, khách hàng tìm đến những chiếc đồng hồ không chỉ phức tạp về mặt cơ khí mà còn phải có phong cách thẩm mỹ đặc biệt. Cùng với các bộ môn nghệ thuật mang tính truyền thống như guilloché, khảm và tráng men thì điêu khắc là một môn nghệ thuật thủ công đầy tính phức tạp, tạo ra tinh thần riêng cho một chiếc đồng hồ cao cấp.

Trong chế tạo đồng hồ đương đại, kỹ thuật chạm khắc đã đạt được một vị trí nổi bật trong số các kỹ thuật trang trí, đảm bảo vị thế quan trọng trong lĩnh vực Métiers d’Arts. Những chiếc đồng hồ được trang trí bởi kỹ thuật chạm khắc luôn tạo ra những bất ngờ liên tiếp trong giới sưu tập, bằng chứng có thể thấy như là cầu cân bằng trong bộ máy đồng hồ A. Lange & Söhne và mặt số cổ điển của Naoya Hida & Co,... Kỹ thuật chạm khắc trong ngành đồng hồ cao cấp luôn được đánh giá cao và việc tìm hiểu về kỹ thuật lâu đời này cũng gặp nhiều khó khăn. Nguồn gốc ban đầu của nghề chạm khắc có những dấu hiệu kể từ thời đồ đá trên những vách hang đã có những vết chạm khắc “nguệch ngoạc" có ý nghĩa. 

Nghệ thuật chạm khắc đã trải qua một hành trình rộng lớn trong nhiều thiên niên kỷ qua và có một chỗ đứng vững chắc trong ngành chế tạo đồng hồ - một lĩnh vực có lịch sử ngắn hơn đáng kể nếu để so sánh. Thật thú vị khi nhận ra rằng một kỹ thuật cổ xưa như vậy hiện đang tô điểm cho đồng hồ - không chỉ nâng cao sức hấp dẫn về mặt thẩm mỹ mà còn mang lại cảm giác sâu sắc về văn hóa và lịch sử. Chạm khắc cũng chính là trọng tâm trong bài viết này. Chúng ta hãy tìm hiểu sâu hơn về lĩnh vực đầy quyến rũ này cũng như quy trình tạo ra một đường khắc nghệ thuật, các công cụ cần thiết và không thể thiếu gọi tên những thợ khắc tài năng của thời đại chúng ta.

Quy trình chạm khắc và công cụ chạm khắc 

Giống như hầu hết các loại hình nghệ thuật, niềm đam mê chạm khắc thôi thúc những người đam mê tìm kiếm nhiều hình mẫu khác nhau và lựa chọn những tác phẩm đẹp nhất cho bộ sưu tập của họ. Khi tìm hiểu vẻ đẹp của các tác phẩm nghệ thuật chạm khắc chắc chắn sẽ khơi dậy trong lòng những người đam mê sự tò mò về các kỹ thuật đằng sau việc tạo ra những tác phẩm này. 

Quá trình chạm khắc những dòng chữ đơn giản đến tái tạo những bức tranh nổi tiếng bắt đầu không phải ngay trên mặt số trống mà là từ những bản phác thảo trên giấy. Giai đoạn phác thảo thật sự cần thiết, nhất là với các mặt số tinh xảo có một không hai. Sau khi lên ý tưởng cho thiết kế thành công, cần một bước “chuyển" thiết kế lên mặt số trống.

Có nhiều cách để hiện thực hóa ý tưởng thiết kế lên mặt số. Một cách truyền thống thường thấy là người thợ khắc sẽ làm xước bề mặt của mặt số, tạo ra đường viền nông dẫn đường cho công đoạn tiếp theo như vẽ lên bằng bút chì và sau đó cạo bằng dụng cụ có đầu nhọn. Kỹ thuật chuẩn bị này được gọi là “drypoint”, quy trình sản xuất bản in mà trong đó, bản thiết kế được vẽ trên tấm kim loại bằng một dụng cụ sắc bén tựa như mũi kim nhọn.

Đồng hồ bỏ túi Patek Philippe "Way of the Bow" độc nhất vô nhị với mặt số được chạm khắc và thực hiện guilloché thủ công, tất cả đều được phủ lớp men mờ

Một phương pháp phổ biến khác là sử dụng bản vẽ in, đặt trên kim loại (mặt in hướng xuống). Chà xát bản in bằng tăm bông ngâm trong axeton sẽ chuyển hoạ tiết lên mặt số. Sau khi giấy khô đi, nó sẽ để lại mực in trên kim loại. Để cố định lớp mực đó và tạo độ bền, người thợ khắc sẽ làm nóng bằng súng nhiệt, cố định mực trên bề mặt kim loại. 

Ngoài ra, có thể chuyển họa tiết từ một mẫu đã khắc từ trước. Với phương pháp này, nghệ nhân sẽ bôi sáp xát lên mẫu đã được khắc sẵn và lau sạch bề mặt để loại bỏ phần thừa, đảm bảo rằng sáp chỉ còn lại trong các rãnh khắc. Sau đó, một miếng băng dính trong suốt, với mặt dính hướng xuống dưới, được ép chặt vào mẫu để “chép” lại thiết kế sáp phức tạp. Bước cuối cùng là ấn băng dính lên mặt số trống để khắc. Với đầu đốt nhọn, sáp bám dính liền mạch vào sản phẩm, đảm bảo kết quả tinh tế sau khi tháo băng dính nhẹ nhàng.

Vẽ nháp họa tiết cần khắc (Ảnh: Vacheron Constantin)

Bên cạnh đó, các phương pháp hiện đại như khắc trước bằng laser thường được sử dụng để khắc văn bản theo dãy dài, mang lại cả độ chính xác và hiệu quả. Artur Akmaev, một thợ khắc bậc thầy đã chia sẻ, việc kết hợp các kỹ thuật laser không được coi là xúc phạm đến nghệ thuật khắc truyền thống. Một phương pháp khác liên quan đến việc áp dụng chỉ số hoặc hoạ tiết trang trí khắc bằng “đóng dấu". Cả phương pháp laser và dập dấu đều đảm bảo độ chính xác và tiết kiệm thời gian, đặc biệt khi xử lý các thiết kế hình học phức tạp của logo thương hiệu. 

Quá trình chạm khắc không tuân thủ các quy tắc nghiêm ngặt; thay vào đó, có nhiều kỹ thuật khác nhau được áp dụng. Trong một số trường hợp nhất định, thợ khắc có thể chọn bỏ qua toàn bộ quá trình chuyển và khắc trực tiếp vào chỗ trống mặt số, sử dụng phương pháp khắc tự do để có nét cá nhân hóa hơn.

Mặc dù có rất nhiều phương pháp nhưng những thợ khắc chuyên nghiệp như Artur Akmaev hiếm khi sử dụng kỹ thuật tự do khi xử lý các bộ phận hoặc mặt số của đồng hồ. Anh Akmaev giải thích rằng xác định yếu tố chính trong một tác phẩm khắc là rất quan trọng. Rất dễ mắc phải sai lầm gây ảnh hưởng đến tỷ lệ tổng thể của một tác phẩm khắc liên quan đến vị trí, kích thước của các chi tiết có kích lớn. Ngoài ra, việc chỉnh sửa sản phẩm sau khi quá trình khắc hoàn tất là một thách thức. Nhấn mạnh hơn nữa về khó khăn này, anh Akmaev cho rằng khắc dưới kính hiển vi rất hạn chế vì thật sự rất khó để hình dung toàn bộ thiết kế và đảm bảo tỷ lệ chính xác cho các chi tiết lớn hơn. Mất quan sát của bất kỳ chi tiết nào cũng có thể dễ dàng dẫn đến các lỗi làm ảnh hưởng đến toàn bộ bố cục.

Tranh vẽ minh hoạ về các công cụ của thợ khắc

Các bản khắc của nghệ nhân Akmaev thể hiện chất lượng và độ chính xác cao, thể hiện rõ qua các video đăng trên trang Instagram của anh. Kinh nghiệm và khả năng chuyển thiết kế lên mặt số trống của Artur Akmaev là điều không cần bàn cãi. Nghệ nhân Akmaev chia sẻ, bản thân anh thực hiện toàn bộ công việc thiết kế trên phần mềm đồ họa vector và sử dụng máy khắc laser fiber laser để tạo các đường nét, đường định hướng, hỗ trợ cho anh trong quá trình khắc. Bạn có thể thấy đường viền rất mờ này trong video (trên instagram) nhưng anh ấy vẫn phải thực hiện thêm vài lần cắt để biến đường viền cơ bản được khắc bằng laser thành các đường có độ sâu và độ rộng thích hợp.

“Artur Akmaev là một thợ thủ công gốc Nga và là nhà thiết kế đồng hồ (đeo tay) đã chuyển đến Mỹ bảy năm trước (bài viết từ năm 2024). Artur Akmaev hiện đang sống tại Santa Monica, California, làm việc bán thời gian cho xưởng chế tác J.N. Shapiro Watches (có chủ là nghệ nhân Joshua Shapiro,một thợ làm đồng hồ có trụ sở tại Los Angeles, CA). Artur Akmaev - chế tạo những chiếc đồng hồ độc đáo bằng kỹ năng chạm khắc, tráng men và hoàn thiện cao cấp của mình”.

Sau khi chuyển đường định hướng thiết kế lên mặt số, thợ khắc bắt đầu quá trình khắc, đồng thời tinh chỉnh bề mặt khắc. Đây có thể là công đoạn phức tạp đòi hỏi nhiều công cụ khác nhau. Dụng cụ đục hay máy khắc là công cụ chính được sử dụng để loại bỏ kim loại khỏi mặt số, bao gồm một mũi đục thép dài và mỏng được gắn vào một núm tròn. Điều thú vị là mũi đục không có đầu hình nón; thay vào đó, đầu mũi có nhiều mặt cắt. Mặt trước của đầu nhọn có bề mặt phẳng hình vát góc 45 độ, với phần đáy hoặc gót nhọn và hướng ra ngoài. Chỉ phần dưới cùng của phần này được sử dụng để khắc và nó kết hợp một thiết kế thông minh có một góc xiên ở gót để tạo ra mặt phẳng, thường có kích thước khoảng nửa milimet. Điều này cho phép mũi đục lướt dọc theo mặt số kim loại một cách trơn tru, tránh bị kẹt trong quá trình khắc.

Quá trình khắc có sử dụng một mũi đục có góc 45 độ. (Hình ảnh: Vacheron Constantin)

Khi đầu nhọn di chuyển trên mặt số, nó để lại các rãnh hình chữ V, tạo ra các mặt cắt chơi đùa với ánh sáng và bóng tối. Chính điều này đã tạo ra sự khác biệt giữa giữa các chi tiết được khắc với phần cọc số phẳng hay đính nổi. Công việc khắc trên mặt số đồng hồ, giống như thư pháp, dựa vào sự kiểm soát tỉ mỉ của thợ khắc. Quá trình khắc của người thợ khắc phải được lên kế hoạch cẩn thận, tạo nên những đường nét rõ ràng và những kết nối liền mạch. 

Mỗi vết cắt, giống như cái đục của nhà điêu khắc, định hình kim loại, tạo thành những đường rãnh bắt sáng và bóng tinh tế. Từng chi tiết nhỏ, từ chiều rộng của đường nét đến độ sâu được khắc của rãnh, đều góp phần tạo nên tác phẩm nghệ thuật đích thực. Đây thực sự là một bài tập phối hợp tay và mắt cường độ cao, khi người thợ khắc vừa đẩy công cụ khắc vừa xoay mặt số (cố định trên đế quay).

Quá trình khắc sử dụng một mũi khoan có góc 45 độ. (Hình ảnh: Vacheron Constantin)

Một nhân tố không thể thiếu khác trong bộ công cụ của thợ khắc là chiếc nạo. Khi người thợ khắc khắc các đường nét lên bề mặt mặt số, chắc chắn sẽ để lại những dải kim loại nhỏ gọi là gờ. Những mảnh vụn này phải được loại bỏ một cách cẩn thận khỏi mặt số và đó là lúc dụng cụ cạo xuất hiện. Những người thợ khắc thời ngày nay thật may mắn vì họ không còn cần phải chế tạo các công cụ của riêng mình nữa. Thật vậy, việc sử dụng các công cụ thủ công không còn được phổ biến nữa, vì sản xuất tại nhà máy thể hiện hiệu quả hơn về mặt chi phí và chính xác, đặc biệt là trong việc kiểm soát chất lượng và quá trình tôi luyện kim loại. 

Tuy nhiên, vẫn còn những người thợ khắc vẫn miệt mài mài giũa bộ công cụ khắc của họ. Việc mài và đánh bóng dụng cụ khắc là một bước quan trọng, cần có các dụng cụ như đá để bàn (thô và mịn), đá hồng ngọc mịn, kính lúp, thanh thép và tấm đồng để kiểm tra máy khắc đã được mài sắc. Điều cần thiết là phải mài cả đầu nhọn và gót của dụng cụ khắc. Nếu phần gót không được mài sắc đúng cách, nó có thể cản trở chuyển động trơn tru, dẫn đến trượt hoặc thậm chí làm rách kim loại sang phía bên kia. 

Công nghệ hiện đại cũng đóng một vai trò trong việc mài giũa cây đục, khắc. Các dụng cụ có góc điều chỉnh được đặt chính xác trên đá đánh bóng. Thậm chí các máy móc chuyên dụng hơn như thiết bị cố định GRS Apex, được thiết kế để sử dụng với máy tiện đánh bóng hoặc bánh mài quay, mang lại khả năng kiểm soát và độ chính xác cao hơn.

Các kiểu chạm khắc khác nhau

Mặc dù nhiều người khi nhắc tới chạm khắc sẽ nghĩ đến ngay những cây cầu cân bằng trên đồng hồ Đức, ví như đồng hồ nhà A Lange & Sohne, nhưng trên thực tế, nó có thể áp dụng rất đa dạng ở mặt số cho tới vỏ.

Đồng hồ Naoya Hida & Co. Type1D hai tông màu nổi bật với mặt số đặc trưng với các chữ số Breguet được chạm khắc thủ công

Kiểu khắc tiêu chuẩn

Hãy bắt đầu với kỹ thuật phổ biến nhất, khắc tiêu chuẩn, bao gồm việc khắc trực tiếp lên bề mặt kim loại để tạo ấn tượng tinh tế và đậm sâu. Hãy hình dung những đường nét tinh tế tạo thành chữ sắc nét, cọc số chính xác và họa tiết hoa phức tạp - tất cả đều tạo ra hiệu ứng tuyệt đẹp. Kỹ thuật linh hoạt này phục vụ cho nhiều kiểu dáng khác nhau, khiến nó trở thành lựa chọn phổ biến của các nhà sản xuất đồng hồ. Tuy nhiên, bản khắc tiêu chuẩn không phải là một thực thể nguyên khối; trong danh mục này có nhiều kỹ năng và phong cách khác nhau. 

Khắc theo nét đặc trưng bởi tính rõ ràng, chính xác và hiệu quả, tập trung vào sự minh bạch và dễ đọc. Các số, chữ cái và các yếu tố đơn giản khác thuộc phạm trù này, yêu cầu thực hiện hoàn hảo về độ dày của đường kẻ, khoảng cách và độ mạch lạc của tổng thể. Nó giống như thư pháp dành cho kim loại, truyền tải tính chuyên nghiệp và chính xác.

Đồng hồ Vacheron Constantin Copernicus được chạm khắc tinh xảo bằng tay

Mặt khác, khắc có chủ thể đặt yếu tố nghệ thuật lên hàng đầu. Những bàn tay khéo léo biến kim loại thành những tác phẩm điêu khắc thu nhỏ, nắm bắt được bản chất và tính chân thực của các yếu tố như lá cây, họa tiết hoặc thậm chí là hình vẽ. Đây là nơi sự tự do nghệ thuật phát triển mạnh mẽ, vượt qua ranh giới của những gì có thể có trên một bức tranh nhỏ như vậy. Điều quan trọng là kỹ thuật khắc tiêu chuẩn đóng vai trò là nền tảng cho nhiều bản khắc khác, bao gồm cả bản khắc phù điêu (chúng ta sẽ khám phá sau) và các phương pháp hỗn hợp phía sau.

Kiểu khắc mở rộng

Còn được gọi là khắc phù điêu, khắc phù điêu được coi là tốn nhiều công sức và phức tạp hơn so với khắc tiêu chuẩn - và đúng như vậy. Kiểu khắc này tạo ra các hoa văn hoặc chữ nổi lên trên nền phẳng. Quá trình diễn ra theo hai bước. Ban đầu, nó là hình khắc tiêu chuẩn, trong đó đường viền của một vật thể được khắc vào mặt số. Ở bước thứ hai, mọi thứ bên ngoài đường viền được khắc bằng tay sẽ bị xóa đi. Quá trình này bắt đầu bằng cách phác thảo thiết kế bằng cách sử dụng công cụ cắt chữ V nghiêng về phía cạnh của bức phù điêu, tạo ra một đường cắt góc cạnh với một bên thẳng đứng và bên kia phẳng. Sau đó, các công cụ khắc phẳng có chiều rộng khác nhau sẽ cẩn thận loại bỏ vật liệu dư thừa, tạo hình cho các phần nổi lên. Điều này đòi hỏi thợ khắc phải kiểm soát tỉ mỉ và chính xác, mang lại độ sâu và chiều sâu ấn tượng cho mặt số.

Bản khắc thật sự chi tiết đồng hồ trên Vacheron Constantin Les Cabinotiers Grand Complication Phoenix

Trong khi thợ khắc bậc thầy Yasmina Anti thừa nhận rằng các máy móc như CNC có thể hỗ trợ loại bỏ vật liệu dư thừa để chuẩn bị cho việc hoàn thiện bằng tay, bà ấy nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lưu giữ nét chạm tay của con người trong chạm khắc phù điêu thực sự. Đối với bà, việc dùng máy móc để thực hiện thiết kế đã làm giảm đi bản chất của “thủ công” (handmade) và biến nó thành “hoàn thiện bằng tay” (hand-finished).

Bà Yasmina Anti nêu bật khả năng bắt chước gần như hoàn hảo mà các máy móc tiên tiến như máy CNC 5 trục và sản xuất 3D có thể đạt được. Tuy nhiên, bà lập luận rằng linh hồn của nghệ thuật nằm ở sắc thái, kết cấu tinh tế và sự thể hiện cá nhân mà chỉ bàn tay con người mới có thể tạo ra được trong những tác phẩm khắc. Mối lo ngại của bà phản ánh xu hướng máy móc ngày càng lấn sâu vào các nghề thủ công truyền thống, đặc biệt là trong những năm gần đây. Trong khi thừa nhận độ chính xác ấn tượng về mặt kỹ thuật của các tác phẩm được làm bằng máy, bà Anti lo lắng về khả năng mất đi cảm xúc và cá tính vốn có trong các tác phẩm thủ công.

Kiểu khắc dòng

Khắc dòng cũng là một kỹ thuật tổng hợp cũng như một kỹ thuật khắc, liên quan đến việc tạo ra các hình ảnh đồ họa bằng cách sử dụng nhiều đường mỏng có độ sâu và chiều rộng khác nhau. Bằng cách điều chỉnh khoảng cách và mật độ của những đường này, nghệ sĩ thậm chí có thể tạo ra ảo giác về bóng đổ. Sau khi khắc các đường, bề mặt được làm phẳng bằng cách chà nhám bằng dũa mịn hoặc giấy nhám. Trong một số trường hợp, các rãnh đường kẻ được đổ đầy mực hoặc sơn để tăng cường độ rõ nét của đường kẻ.

Đồng hồ Patek Philippe 20141M-001  "Japanese Stamps" với phần trung tâm được khắc có phủ men mờ

Kiểu khắc gõ búa, đập dập mờ

Kỹ thuật gõ búa và đập thường được sử dụng để tạo ra bề mặt có nhiều đốm nhỏ lấp lánh ở trên mặt số, tấm khung của bộ máy hay cả vỏ. Cách thức này đôi khi tạo nên bề mặt mờ ảo, lấp lánh. Việc gõ búa được thực hiện bằng cách sử dụng của dụng cụ đục và búa. Tay cầm búa đập vào mặt của cây đục, để lại những vết lõm nhỏ trên bề mặt kim loại. Trong khi đó, tạo những chấm nhỏ là đục sâu vào bề mặt bằng công cụ khắc mà không dùng búa. Tuỳ thuộc vào hoạ tiết mong muốn, có thể sử dụng thêm các công cụ khác như đá, cọ và dao cắt. Trong một số trường hợp, cây đục thậm chí có thể được gắn vào máy khắc khí nén, dựa vào áp suất không khí để cung cấp năng lượng cho công cụ khắc.

Mặt số "vảy rồng" của đồng hồ Simon Brette Chronomètre Artisans Souscription được khắc bởi nghệ nhân Yasmina Anti

Điêu khắc 

Mặc dù ít được thấy hơn trên đồng hồ do kích thước, nhưng điêu khắc có lẽ là kiểu chạm khắc khó khăn nhất vì nó tạo ra hình ảnh ba chiều. Không giống như loại bỏ kim loại khỏi bề mặt phẳng, điêu khắc bao gồm việc loại bỏ vật liệu khỏi khối để tạo ra vật thể 3D. Những đồ vật này sau đó được cố định vào mặt số để tăng thêm chiều sâu hình ảnh mà phương pháp khắc truyền thống không thể đạt được. Ví dụ cho kỹ thuật này là đồng hồ MB&F LM1 Xia Hang, cũng như nhiều chiếc đồng hồ métiers d'art có chủ đề rồng.

Kiểu khắc tổng hợp

Mặt số được chạm khắc với nhiều chi tiết cũng thường thể hiện sự kết hợp của các kỹ thuật khắc khác nhau. Lấy ví dụ, De Bethune Maestri'Art I, có cả bề mặt nổi và chìm trên mặt số. Hình rồng được tạo ra bằng cách khắc phù điêu, trong khi họa tiết đám mây được tạo ra bằng kỹ thuật khắc tiêu chuẩn. Ngoài ra, còn có các kỹ thuật hoàn thiện và khảm được sử dụng để thêm màu sắc - bản thân mặt số màu đen được tạo ra bởi bậc thầy kim hoàn của De Bethune, Denis Flageollet, trong khi phần mạ vàng được dát bằng dây vàng.

De Bethune Maestri Art I có mặt số và vỏ sau được chạm khắc tinh xảo bởi Michèle Rothen Rebetez

Công nghệ hiện đại

Ngoài máy khắc khí nén, công nghệ hiện đại còn cung cấp các phương pháp khắc tiên tiến giúp loại bỏ kim loại, chẳng hạn như máy CNC năm trục và laser. Việc phân biệt giữa khắc máy và khắc tay có thể khó khăn, đặc biệt đối với các bản khắc văn bản và số điển hình ưu tiên độ chính xác hơn là thể hiện tính nghệ thuật. Nghệ nhân Akmaer đưa ra một mẹo để phân biệt: kiểm tra các góc hoặc điểm thấp nhất nơi hai hoặc ba mặt gặp nhau, xem nó được căn chỉnh như thế nào. Nếu tất cả các góc gặp nhau ở cùng một góc với độ chính xác như nhau thì có khả năng nó được khắc bằng máy. Mặc dù việc chạm khắc bằng tay có thể đạt được sự hoàn hảo, nhưng nếu mọi con số đều xuất hiện hoàn hảo giống hệt nhau thì điều đó sẽ gây ra sự nghi ngờ.

Những nghệ nhân chạm khắc nổi bật trong thời đại

Các cá nhân hoặc tổ chức đam mê nghệ thuật chạm khắc trong chế tạo đồng hồ có thể được phân loại thành ba nhóm. Nhóm đầu tiên, các chuyên gia chế tạo mặt số, được đại diện tốt nhất bởi Oliver Vaucher, xưởng chế tác có trụ sở tại Geneva chuyên cung cấp cho cả các thương hiệu lớn và các nhà sản xuất đồng hồ độc lập nhỏ. Một số thợ khắc nổi tiếng ngày nay cũng bắt đầu sự nghiệp với xưởng đầy chuyên gia này, chẳng hạn như Hannelore Lass, đồng hành với chồng cô là Christian Lass. 

Nhóm thứ hai bao gồm các thương hiệu đồng hồ cao cấp nổi bật hơn với các xưởng sản xuất métiers d'art nội bộ của họ. Đáng chú ý nhất là Vacheron Constantin và Patek Philippe, nơi sản xuất các bộ sưu tập nghệ thuật hàng năm thường liên quan đến chạm khắc tinh xảo. Cũng không có gì ngạc nhiên khi các nhà sản xuất đồng hồ lớn cũng sản xuất đồ trang sức cao cấp như Piaget và Cartier cũng có nhóm thợ khắc nội bộ.

Longines Master Collection 190th Anniversary có mặt số đậm chất nghệ thuật với các chữ số Breguet được khắc sâu bằng tia laser

Một số thợ đồng hồ chạm khắc không chỉ trang trí métiers d'art mặt số, vỏ mà để trang trí bộ phận chức năng của đồng hồ. Ví dụ, Greubel Forsey được biết đến với lớp hoàn thiện tấm khung bộ máy mờ; Akrivia, tấm khung của bộ máy bằng búa; Roger Smith, mặt số và bộ máy được chạm khắc bằng tay; Moritz Grossmann và Lange, hình khắc hoa của trên cầu cân bằng thuộc bộ máy.

Cuối cùng, có những thợ khắc độc lập hợp tác với nhiều thương hiệu khác nhau để tạo ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo và nổi bật. Một vài người giỏi nhất có thể kể đến Michèle Rothen Rebetez, Eddy Jaquet, Yasmina Anti, Artur Akmaev, Christian Thibert, Dick Steenman và Keiji Kanagawa. Đúng như dự đoán, những học viên này đến từ khắp nơi trên thế giới, vì chạm khắc là một nghệ thuật rất lâu đời được thực hiện ở mọi nền văn hóa.

Louis Vuitton Tambour Carpe Diem có phần điêu khắc tinh xảo về đầu lâu và một con rắn quấn quanh. Thân rắn được tráng men bởi nghệ nhân Anita Porchet trong khi toàn bộ phần khắc được thực hiện bởi nghệ nhân Dick Steelman

Nghệ thuật chạm khắc đã bền bỉ tồn tại 

Không cần thiết phải nhắc lại rằng mặt số có thể trông đẹp hay sang trọng như thế nào khi được chạm khắc, mang lại cho nó chiều sâu thị giác không gì sánh bằng. Tuy nhiên, vẻ đẹp của nghệ thuật chạm khắc, xét về mặt thực tế, không thể bị nhấn mạnh quá mức. Liên quan đến mặt số đồng hồ métiers d'art, các kiểu trang trí thủ công khác nhau có thể được phân thành hai loại. Loại đầu tiên bao gồm những loại yêu cầu thực hiện có độ chính xác cao, ưu tiên sự hoàn hảo về kỹ thuật hơn mọi thứ khác. Ví dụ bao gồm guilloche và marquetry, đòi hỏi độ chính xác tối đa khi cắt. Loại thứ hai bao gồm các thiết kế cũng đòi hỏi kỹ thuật cao nhưng ưu tiên thể hiện tính sáng tạo trong nghệ thuật, chẳng hạn như tráng men, đặc biệt là tranh tráng men thu nhỏ.

Điều đó nói lên rằng, luôn có thứ gì đó nằm giữa hai loại này và đó chính xác là nơi chạm khắc phù hợp. Chạm khắc đòi hỏi độ chính xác và thậm chí có thể là một số công việc lặp đi lặp lại, chẳng hạn như tạo đường viền trên mặt số trước khi bắt đầu quá trình khắc thực tế. Nhưng quan trọng hơn, nó đòi hỏi các nghệ nhân phải điều khiển công cụ khắc qua mặt số để biến đường viền thành các rãnh ba chiều với độ sâu và độ dày khác nhau – nói cách khác là những nét vẽ trở nên sống động và nhảy múa trên mặt số. Vì vậy, nghệ thuật chạm khắc là một môn nghệ thuật đẹp đẽ phát huy những gì tốt nhất của con người - sự siêng năng và sáng tạo - thứ không thể thay thế hoàn toàn bằng máy móc, dù nó có chính xác đến đâu.