Đến hẹn lại lên, người hâm mộ luôn chờ đợi những ngày cuối tháng 3 này. Ngày mà toàn thể các ông lớn trong giới đồng hồ đều đổ dồn về Basel, nơi diễn ra triển lãm Baselworld thường niên. Vậy, Baselworld có gì thú vị mà gây được tiếng vang và để lại dấu ấn lớn trong giới mộ điệu như vậy? 

Đây là một chương trình quy tụ rất nhiều các thương hiệu đồng hồ danh tiếng như Patek Philippe, Vacheron Constantin, Breguet hay Rolex… Với mong muốn trở thành một trong những thương hiệu đứng đầu thế giới, các thương hiệu trên sẽ giới thiệu rất nhiều mẫu đồng hồ mới, được phát triển bởi chính đôi bàn tay và khối óc tài ba của những người thợ siêu cấp.

 

Những thiết kế mới lạ, những cỗ máy cơ học đỉnh cao sẽ được trưng bày để toàn thể người chơi có thể chiêm ngưỡng và trải nghiệm. Đại diện Gia Bảo rất vinh dự được có mặt tại nơi tổ chức chương trình Baselworld 2018 để mang về cho chúng ta những hình ảnh mới nhất, thông tin chính xác nhất của những chiếc đồng hồ đặc biệt có mặt tại triển lãm năm nay.

(Cập Nhật về Baselworld) 

HOÀI NIỆM VỀ QUÁ KHỨ CỦA BASELWORLD – SỰ KIỆN ĐỒNG HỒ LỚN NHẤT HÀNH TINH ĐÃ BỊ XÓA SỔ TRONG COVID

MỘT LỜI CHÀO NHỚ THƯƠNG

Có lẽ trong tâm hồn của bất kỳ ai dành tình yêu cho đồng hồ, cái tên Baselworld luôn gợi lên nhiều cung bậc cảm xúc. Tôi – một người từng ba lần đặt chân đến sự kiện này (2017, 2018 và 2019) – vẫn còn nguyên vẹn những kỷ niệm xen lẫn bồi hồi mỗi khi nhắc đến. Thật khó diễn tả trọn vẹn cảm giác khi ta đi dọc sảnh triển lãm, nhìn những gian hàng lung linh, gặp gỡ vô số dân chơi, các nghệ nhân, thương hiệu lớn nhỏ… và cùng hòa vào bầu không khí sôi động. Giờ đây, mùa xuân êm đềm ấy đã lui vào hoài niệm. Baselworld, từng được ca ngợi là “trái tim” của ngành đồng hồ toàn cầu, đã bị buộc phải khép lại vĩnh viễn sau cơn bão Covid-19.

Có người nói: “Baselworld ra đi, mang theo một phần linh hồn đồng hồ Thụy Sĩ.” Riêng tôi cho rằng, sự kiện này không chỉ của Thụy Sĩ, mà của cả hành tinh, nơi các thương hiệu khắp nơi đổ về, nơi sinh ra những mối quan hệ, những dự án kinh doanh, những tình bạn. Việc Baselworld không còn nữa để lại một khoảng trống khó thay thế: khó có nơi nào tập trung đầy đủ từ dòng haute horlogerie đến microbrand, từ gian hàng của “ông lớn” đến “tay chơi” độc lập, tất cả trong vài ngày ngắn ngủi nhưng sâu đậm.

Mục đích của bài viết này không phải để phán xét hay trách cứ ai, cũng không hẳn là chỉ để “than vãn” về Covid. Tôi chỉ muốn mời Quý Vị Khán Giả cùng Gia Bảo trở về một “thời vàng son,” nơi những giá trị nhân văn, văn hóa, nghệ thuật của đồng hồ được bày ra dưới bầu không khí náo nhiệt, hân hoan, và ghi lại một lời tri ân chân thành dành cho Baselworld – sự kiện từng là niềm ao ước của hàng triệu người đam mê.

2. BASELWORLD – THỜI VÀNG SON VÀ TẦM ẢNH HƯỞNG TOÀN CẦU

2.1. Khởi nguồn của một huyền thoại

Trước khi trở thành một triển lãm chuyên biệt về đồng hồ và trang sức, Baselworld ban đầu gọi là “Schweizer Mustermesse Basel,” ra đời năm 1917 (cũng có tài liệu ghi 1917–1918 là giai đoạn phôi thai). Nơi đây tập trung các sản phẩm đa ngành, từ đồ gỗ, đồ kim loại, công nghệ… Theo thời gian, khi đồng hồ Thụy Sĩ vươn lên vị thế đầu ngành, phần triển lãm đồng hồ tại Basel càng mở rộng, và từ năm 1983, sự kiện mang tên chính thức “Basel 83,” về sau đổi thành “Baselworld.”

Không nhiều người nhớ rằng Baselworld từng là “cứ điểm” để Thụy Sĩ quảng bá vị thế “Swiss Made,” và dần thu hút sự hiện diện của thương hiệu nước ngoài. Vào thập niên 1970–80, khi cơn khủng hoảng thạch anh (Quartz crisis) bùng phát, Basel vẫn kiên trì tổ chức, trở thành bệ đỡ để các nhà truyền thống tái định hình. Sang thập niên 1990–2000, Baselworld đã vươn lên cấp độ toàn cầu, quy mô hàng trăm nghìn m2 triển lãm, chào đón thương hiệu đồng hồ, trang sức từ Đức, Nhật, Mỹ, Ý, v.v.

2.2. Tầm ảnh hưởng vượt xa phạm vi “một hội chợ”

Baselworld từng được xem là sự kiện “phải tham dự” của ngành đồng hồ. Nếu SIHH (Geneva) gắn liền với tập đoàn Richemont và vài tên tuổi haute horlogerie (A. Lange & Söhne, IWC, v.v.), thì Baselworld là “sân chơi” rộng mở hơn, quy tụ từ Rolex, Patek Philippe, TAG Heuer, cho đến các hãng độc lập như MB&F, Oris… Mỗi thương hiệu mang gian hàng hoành tráng, đôi khi cao đến hai ba tầng.

Ngoài ra, Baselworld còn là nơi thương vụ diễn ra. Hàng ngàn nhà báo, nhà bán lẻ, nhà phân phối, các đối tác kinh doanh đổ về Basel. Chỉ trong tuần lễ ngắn, người ta chốt hợp đồng có giá trị hàng trăm triệu USD. Cũng tại đây, các mẫu đồng hồ mới được công bố, cơn sốt “chạy đua săn sale” xuất hiện. Về mặt văn hóa, Baselworld là dịp để những ai yêu đồng hồ gặp gỡ, giao lưu, chia sẻ niềm đam mê.

2.3. Thời kỳ đỉnh cao và sức hút khó tin

Cá nhân tôi vẫn nhớ lần đầu đến Baselworld 2017: bầu không khí như lễ hội. Gian hàng Rolex lấp lánh, Patek Philippe trưng bày Grand Complications mới ra lò. Dọc hành lang, du khách hối hả, tay cầm cẩm nang “Baselworld Map,” chen chân để kịp “khoảng trống” tham quan. Mọi người nói về “năm nay ai ra dòng diver gì, giá bao nhiêu,” “liệu đồng hồ lặn 300m có thay đổi chi tiết bezel,” … Tất cả sôi động như “World Cup” của ngành đồng hồ.

Qua 2018 rồi 2019, tuy một số hãng rút lui (như Swatch Group), Baselworld vẫn giữ được “đẳng cấp” nhờ Rolex, Patek, Chopard, v.v. Gian hàng Tutor, Hublot, hay Zenith đều đông kín. Đó là lúc người ta nói: “Baselworld có thể thay đổi, nhưng không thể chết.” Ai ngờ…

3. NHỮNG KỶ NIỆM CÁ NHÂN VÀ KHOẢNH KHẮC ĐÁNG NHỚ

3.1. “Khám phá” gian hàng – Hành trình của sự ngạc nhiên

Mỗi sớm, tôi hào hứng xếp hàng vào khu triển lãm. Bên trong, những con đường lối dọc la liệt biển hiệu. Có lần, tôi bị cuốn theo dòng người, đến chỗ Oris, lắng nghe họ giới thiệu mẫu Big Crown ProPilot. Lại nhích sang “vương quốc” Patek Philippe, chiêm ngưỡng Nautilus hay Grand Complications, hay gian hàng với siêu xe hay những người mẫu xinh đẹp của thương hiệu Jacob& Co đều là những ký ức rất đẹp và không thể nào quên. Dù mệt, tim vẫn rộn ràng, vì chỗ nào cũng mới mẻ, từ concept booth được thiết kế nghệ thuật đến các series đồng hồ “hot.”

Buổi tối, sau giờ triển lãm, chúng tôi thường tụ tập quán cà phê hoặc bar quanh Basel, trao đổi kinh nghiệm, hay “khoe” coi ai chụp được tấm ảnh ấn tượng nhất. Baselworld đâu chỉ là “hội chợ,” mà giống một lễ hội “có một không hai,” quy tụ người đam mê khắp năm châu.

3.2. Những khoảnh khắc ra mắt sản phẩm

Tại gian Bvlgari, năm 2019, Bvlgari Octo Finissimo phá kỷ lục độ mỏng, thu hút vô số tay máy chụp hình. Chúng tôi xếp hàng chỉ để được “chạm tay” vào nguyên mẫu. Tâm thế của giới phóng viên, blogger, retailer, collector… ai cũng háo hức “đây là mốt mới, xu hướng mới.”

3.3. Gặp gỡ “huyền thoại” độc lập

Ngoài các tên tuổi “lớn,” Baselworld còn có khu trưng bày cho indie brand: MB&F, H. Moser & Cie, Sinn, Habring2… Khi lạc vào nơi đó, cảm giác như ta tìm ra “kho báu,” những cỗ máy điên rồ mà ta chỉ nghe qua ảnh. Tôi cũng từng gặp Stefan Kudoke (đúng, Kudoke từng có góc trưng bày nho nhỏ, trưng skeleton “Kudoktopus”). Khoảnh khắc ấy, tôi mới thấm rõ: Baselworld là “bài ca” để ai có niềm tin vào cái đẹp, cái tinh xảo, đều có thể cất tiếng. Baselworld cũng là nơi tôi đã được gặp gỡ những nghệ nhân lão làng trong ngành đồng hồ như nghệ nhân Svend Andersen - một trong những nghệ nhân tôi có cảm tình đặc biệt.

Gần như mỗi năm, tôi đều dành thời gian tới Geneva để thăm ông, để nghe những câu chuyện và những chia sẻ của ông trong quá trình làm nghề từ khi còn trẻ cho tới tận bây giờ. 

4. SỰ TAN RÃ CỦA BASELWORLD TRONG LÀN SÓNG COVID

4.1. Những vấn đề trước đại dịch

Trên thực tế, Baselworld đã có dấu hiệu “lung lay” từ 2018–2019, khi Swatch Group rút khỏi, khiến triển lãm mất một mảng gian hàng lớn (Omega, Breguet, Longines…). Nhiều hãng khác cũng lần lượt ra đi do chi phí thuê gian đắt đỏ, marketing thay đổi… Số người tham dự giảm dần, tạo áp lực lên ban tổ chức MCH Group.

4.2. Covid-19 “đoạn tuyệt” giấc mơ

Đầu năm 2020, Covid bùng nổ. Việc tụ tập hàng trăm nghìn người từ khắp nơi trở nên bất khả thi. Thế là Baselworld 2020 hủy bỏ, dời sang 2021, nhưng sau đó ban tổ chức thậm chí không cầm cự được. Tháng 4/2020, Rolex, Patek Philippe, Chopard… tuyên bố “chúng tôi rút” và cùng với FHH (Fondation de la Haute Horlogerie) tạo nên sự kiện Watches & Wonders Geneva. Dường như “phát súng cuối” khiến Baselworld phải tuyên bố “dừng vô thời hạn.”

4.3. Nỗi tiếc nuối không chỉ cho người yêu đồng hồ

Đó không chỉ là thiệt hại kinh tế (Baselworld từng góp hàng trăm triệu CHF cho khu vực Basel mỗi mùa), mà còn “mất đi” một nền văn hóa lâu đời. Dịch bệnh Covid khiến mọi người sợ tụ tập, mô hình online bùng nổ, event triển lãm offline ngày càng ít. Mặc dù Watches & Wonders Geneva trỗi dậy, song tính chất “bao quát” và “toàn diện” của Baselworld – với hàng nghìn thương hiệu – giờ không còn. Cả giới ngành và fan đều nuối tiếc: “Có lẽ chúng ta đã chứng kiến mùa cuối 2019, để rồi từ đó giấc mơ tan biến.”

5. MẤT MÁT VÀ GIÁ TRỊ KHÔNG THỂ THAY THẾ

5.1. Tinh thần gắn kết cộng đồng

Baselworld không chỉ là nơi “giao dịch,” mà còn là ngôi nhà chung để rèn giũa tình bằng hữu. Những buổi gặp gỡ giữa blogger, phóng viên, retailer hay collector khắp năm châu có lẽ mới làm nên “chất Basel.” Giờ đây, chúng tôi khó có thể gặp nhau đông đủ trong một thời điểm. Watches & Wonders Geneva hướng đến phân khúc cao, do Richemont khởi xướng. Các microbrand, mid-tier, hay indie brand giờ tản mác ở sự kiện riêng, hay online. Sự gắn kết “tất cả trong một” đã không còn.

5.2. Di sản cho ngành đồng hồ

Trải qua hơn một thế kỷ (từ 1917 đến 2020), Baselworld đã in dấu biết bao cột mốc: Từ thời đỉnh cao quartz crisis, giai đoạn phục hưng Swiss mechanical, cho đến khi Internet bùng nổ. Sự kiện này là “phòng trưng bày” hoành tráng nhất mà “công chúng lẫn người trong ngành” có thể chạm đến. Nếu ai từng đi, chắc không bao giờ quên cảm giác “sửng sốt” trước mức độ sáng tạo của ngành đồng hồ. Nay dẫu tan rã, tinh thần ấy vẫn lưu truyền, trở thành bài học về kết nối, quảng bá, lẫn rủi ro “quá phụ thuộc” vào mô hình offline.

5.3. Lời nhắn nhủ cho tương lai

Baselworld đã dừng, nhưng điều đó không có nghĩa chúng ta “mất” tất cả. Hiện nay, nhiều sự kiện khác đang manh nha, như Geneva Watch Days hay Watches & Wonders, song mỗi nơi chỉ đáp ứng một mảng. Có lẽ, chúng ta cần hoài niệm Baselworld như lời nhắc: “Giá trị cốt lõi của ngành đồng hồ nằm ở tính nhân văn, sự giao lưu, và niềm vui gặp gỡ.” Covid có thể xóa sổ một triển lãm, nhưng không thể xóa đi đam mê của chúng ta. Bất kỳ nơi đâu, chỉ cần chung một ngọn lửa, những người yêu đồng hồ vẫn tìm cách chia sẻ niềm hạnh phúc này.

6. KẾT: MỘT BỨC TƯỢNG ĐÀI ĐÃ KHÉP LẠI, NHƯNG KÝ ỨC CÒN MÃI

Khép lại câu chuyện về Baselworld, tôi cảm nhận sâu sắc hai từ “hoài niệm.” Từng mùa triển lãm, từng lần hít thở không khí sảng khoái ở Basel, từng cuộc trò chuyện với người bạn nước ngoài, tất cả hằn trong trí óc như một cuốn phim quay chậm. Covid-19 đã “xóa” đi cơ hội để ta quay lại, để ta nói “hẹn năm sau.” Thế nhưng, có lẽ Baselworld đã hoàn thành sứ mệnh của nó: tôn vinh cái đẹp, khơi dậy sáng tạo, gắn kết con người.

Dẫu thời gian trôi, câu chuyện Baselworld sẽ còn in lại trên những bức ảnh, những video review, hay chính trong trái tim hàng nghìn người từng bước qua sảnh triển lãm. Đôi lúc, nhớ về Baselworld cũng là cách “giữ lửa đam mê,” để ta trân trọng hơn mỗi cỗ máy thời gian đang đeo trên cổ tay. Và ai biết được, biết đâu một ngày nào đó, sau khi cơn giông bão đã qua, một Baselworld “tái sinh” hay một sự kiện tương tự sẽ xuất hiện, để chúng ta lại có nơi tụ họp, sẻ chia tình yêu với đồng hồ. Như một vòng quay bất tận, nỗi mất mát này cũng sẽ trở thành hạt mầm cho một “thời kỳ mới,” hy vọng tròn đầy như kim giây tiếp tục xoay trọn vòng trên mặt số vậy.

Hoài niệm về quá khứ Baselworld vì thế không chỉ là hoài niệm một sự kiện, mà còn nhắc nhở mỗi người chúng ta về giá trị khó thay thế của sự gặp gỡ trực tiếp, chạm vào sản phẩm thật, chiêm ngưỡng cỗ máy cơ khí tuyệt vời, và trên hết, cùng nhau sống trong niềm đam mê chung. Hãy giữ lấy những kỷ niệm ấy, để tiếp tục “cháy” với thế giới đồng hồ – dẫu Baselworld đã khép lại.

Nguyễn Minh Hiệp

Baselworld 2018

Tin Gia Bảo

Tin tức